Μετά τη στρατιωτική της δράση στην Ουκρανία, Η Ρωσία έχει εκδώσει ισχυρά οικονομικά μέτρα ως απάντηση στις διεθνείς κυρώσεις που επιβλήθηκαν από άλλα κράτη. Αυτό επηρέασε τις εισροές επενδύσεων, καθώς και ξένοι επενδυτές που επιδιώκουν να συμμετάσχουν σε διαιτησία με τη Ρωσία.
Μέχρι πρόσφατα, Η Ρωσία αντιπροσώπευε περισσότερα από 40% εισροών Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στις λεγόμενες μεταβατικές οικονομίες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (CIS), και η Γεωργία[1]. Σε 2021, Οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις στη Ρωσία ανήλθαν σε USD 40.45 δισεκατομμύριο.[2]
Η ρωσική κυβέρνηση έχει, ωστόσο, επέβαλε πολλές κυρώσεις και περιορισμούς, μεταξύ άλλων, απαιτήσεις έγκρισης συναλλαγής, την απαγόρευση των εξαγωγών σε ξένο νόμισμα, και Μη Επιβολή Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας.[3] Αυτοί οι κανονισμοί επηρεάζουν βαθιά τους ξένους επενδυτές από «μη φιλικά» κράτη. Για παράδειγμα, Μια σημαντική αλλαγή στη νομοθεσία προβλέπει ότι οι κάτοχοι διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που συνδέονται με αυτά τα κράτη θα λαμβάνουν 0% των πραγματικών εσόδων από τη χρήση των εφευρέσεών τους, μοντέλα ή σχέδια, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής και της πώλησης αγαθών.[4]
Από αυτή την άποψη, επί 5 Μάρτιος 2022, Η Ρωσία εξέδωσε λίστα με τα κράτη που χαρακτηρίζονται ως «μη φιλικά», δηλαδή τις ΗΠΑ και τον Καναδά, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – δηλ., ο 27 κράτη μέλη της Ε.Ε, συν την Αλβανία, Ανδόρα, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Μονακό, Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Σαν Μαρίνο, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο (συμπεριλαμβανομένου του Τζέρσεϊ, Ανγκουίλα, οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι και το Γιβραλτάρ) – καθώς και η Αυστραλία, Ιαπωνία, Μικρονησία, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα και Ταϊβάν.[5]
Αυτά τα μέτρα επηρεάζουν μεγάλο αριθμό ατόμων και εταιρειών. Ως εκ τούτου, Οι επενδυτές που επηρεάζονται από αυτά τα μέτρα ενδέχεται να εξετάσουν το ενδεχόμενο υποβολής νομικών αξιώσεων κατά της Ρωσίας.
Πώς να υποβάλετε αξίωση διαιτησίας κατά της Ρωσίας
Διάφορα νομικά μέσα μπορεί να παρέχουν τη βάση για την υποβολή αξιώσεων κατά της Ρωσίας μέσω διαιτησίας επενδυτή-κράτους, μεταξύ άλλων υπό την Συνθήκη για τον Χάρτη Ενέργειας (ECT) ή μία από τις Διμερείς Επενδυτικές Συνθήκες (BIT), ή υφιστάμενες συμβάσεις με κρατικούς φορείς.
Ως εκ τούτου, οι εταιρείες ενέργειας μπορούν να εξετάσουν τις επιλογές τους βάσει της Συνθήκης για τον Χάρτη Ενέργειας, που έχει 53 υπογράφοντες και συμβαλλόμενα μέρη. Η Ρωσία είχε υπογράψει, αλλά δεν είχε επικυρώσει την ECT. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η Ρωσία έχει δηλώσει την πρόθεσή της να συμμορφωθεί με τη συνθήκη, δεν έχει αναλάβει δεσμευτική δέσμευση να το πράξει. Ωστόσο, το ECT έχει εφαρμοστεί προσωρινά, και υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι επενδυτές άσκησαν επιτυχώς αξιώσεις κατά της Ρωσίας στο πλαίσιο του ECT. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι διαιτητές αποφάνθηκαν ότι η προσωρινή εφαρμογή του ECT επέτρεπε τη διαιτησία.
Οι BIT που συνάπτει η Ρωσία προστατεύουν τους επενδυτές και τις επενδύσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις έναντι κρατικών πράξεων όπως η απαλλοτρίωση και η άδικη ή μεροληπτική μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής της υποχρέωσης για δίκαιη και δίκαιη μεταχείριση. Μια λίστα με τα δεκάδες BIT που έχει συνάψει η Ρωσία είναι διαθέσιμο εδώ. Η χώρα στην οποία εδρεύει ο ιδιοκτήτης της επένδυσης πρέπει να έχει διμερή συνθήκη για την προστασία των επενδύσεων, προβλέποντας επενδυτική διαιτησία με τη Ρωσία.
Ουκρανία και Ρωσία, για παράδειγμα, έχουν διμερή συνθήκη που προβλέπει τη διαιτησία σύμφωνα με τους κανόνες του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Στοκχόλμης και τους κανόνες διαιτησίας της UNCITRAL, που επικυρώθηκε σε φιλικότερες εποχές 27 Ιανουάριος 2000.[6]
Πριν από την έναρξη της διαιτησίας, μια οικονομική οντότητα θα πρέπει να αποφασίσει με τον δικηγόρο της εάν είναι διαθέσιμη διαιτησία βάσει επενδυτικής συνθήκης, τις πιθανότητες επιτυχίας της διαδικασίας, και το κόστος συμμετοχής σε μια δράση.
Να σημειωθεί ότι η Ρωσία υπέγραψε το Διεθνές Κέντρο επίλυσης επενδυτικών διαφορών (ICSID) Σύμβαση για 16 Ιούνιος 1992. Ωστόσο, δεν έχει τεθεί σε ισχύ για τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των διαιτήσεων κατά της Ρωσίας ήταν διαιτησίες της UNCITRAL, που συχνά διαχειρίζεται το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο (PCA) στη Χάγη, ή διαιτησίες του Εμπορικού Επιμελητηρίου Στοκχόλμης.
Τυπικά, μια υποχρεωτική διαπραγμάτευση ή τα λεγόμενα περίοδος χαλάρωσης πριν από την έναρξη της διαιτησίας (συχνά έξι μήνες) απαιτείται, που μπορεί στη συνέχεια να προχωρήσει, για παράδειγμα, με κατάθεση Αίτησης Διαιτησίας και σύσταση διαιτητικού δικαστηρίου.[7]
Επιβολή Διαιτησίας κατά της Ρωσίας
Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη διεκδίκηση αξιώσεων κατά της Ρωσίας είναι σίγουρα η επιβολή της απόφασης που προκύπτει. Η Ρωσία έχει αναπτύξει μια πρακτική αμφισβήτησης των βραβείων και δεν ήταν διατεθειμένη να συμμορφωθεί με αυτά εθελοντικά, πράγμα που σημαίνει ότι οι επενδυτές μπορεί να χρειαστεί να επιβάλουν βραβεία σε ένα τρίτο κράτος στο οποίο η Ρωσία έχει περιουσιακά στοιχεία.[8]
Για παράδειγμα, σε Hulley Enterprises Ltd. (Κύπρος) β. Ρωσική Ομοσπονδία, Yukos Universal Ltd. (Νήσος του Μαν) β. Ρωσική Ομοσπονδία και Veteran Petroleum Ltd. (Κύπρος) β. Ρωσική Ομοσπονδία, οι ενάγοντες επιδικάστηκαν σε USD 50 δισεκατομμύρια σε αποζημίωση για 18 Ιούλιος 2014, αφού ξοδέψατε περίπου USD 60 εκατομμύρια σε νομικά έξοδα. Δεν είναι σαφές εάν κάποια αποζημίωση έχει ανακτηθεί επιτυχώς μέχρι σήμερα, αλλά φαίνεται ξεκάθαρο ότι τα έξοδα της διαιτησίας δεν έχουν ανακτηθεί.
Εάν η αξίωση είναι επιτυχής, το βραβείο μπορεί να εκτελεστεί σε ένα από τα 172 κράτη μέλη της Σύμβασης της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων (1958). Ωστόσο, η εκτέλεση διαιτητικές αποφάσεις κατά κρατικών κυρίαρχων μπορεί να είναι πρόκληση λόγω της αρχής της κυριαρχικής ασυλίας, που δεν επιτρέπει την κατάσχεση των περισσότερων κρατικών περιουσιακών στοιχείων.
Πολλά κράτη αποφάσισαν να παγώσουν τα αποθεματικά της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Ωστόσο, Αυτό δεν καθιστά αυτόματα δυνατή τη δήμευση και την περαιτέρω εκταμίευση αυτών των περιουσιακών στοιχείων για την καταβολή αποζημίωσης, καθώς τίθεται θέμα ασυλίας του Κράτους. Επί του παρόντος, ορισμένα κράτη αποφάσισαν να ζητήσουν ειδική νομοθεσία, στερώντας την ασυλία της Ρωσικής Ομοσπονδίας και επιτρέποντας τη δήμευση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων (για παράδειγμα, το νομοσχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου για την κατάσχεση ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων και την υποστήριξη της Ουκρανίας[9] και το νομοσχέδιο των ΗΠΑ με τίτλο Κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας[10]). Αυτό δεν σημαίνει ότι τέτοια κεφάλαια μπορούν να εξασφαλιστούν εύκολα από τους οφειλέτες διαιτητικής απόφασης, ωστόσο, ακόμα κι αν αυτοί οι νόμοι θεσπιστούν.
Ακόμη και σε περίπτωση επίλυσης διαφοράς, ενδέχεται να προκύψουν ακόμη σημαντικά πρακτικά ζητήματα. Αρκετές χώρες έχουν θεσπίσει μέτρα που απαγορεύουν την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε ορισμένες ρωσικές τράπεζες αποσυνδέοντας αυτές τις τράπεζες από το SWIFT. Η ρωσική κυβέρνηση έχει επίσης απαγορεύσει όλους τους Ρώσους κατοίκους, σε μια προσπάθεια να στηρίξει το ρούβλι, από την εξαγωγή ξένου νομίσματος και νομισματικών μέσων σε ποσό που υπερβαίνει το ισοδύναμο των USD 10,000. Τελικά, και σε κάθε περίπτωση, δεδομένων των περίπλοκων και συνεχώς εξελισσόμενων κυρώσεων που σχετίζονται με τη Ρωσία, οι τράπεζες ενδέχεται να προτιμούν να απέχουν από τη διεξαγωγή ή τη διευκόλυνση οποιωνδήποτε συναλλαγών με Ρώσους αντισυμβαλλομένους. Ενδέχεται να επιλέξουν να μην χειρίζονται κεφάλαια που συνδέονται με τη Ρωσία, ακόμη και αν δεν εμπλέκεται κανένα πρόσωπο ή οντότητα που υπόκειται σε κυρώσεις.[11]
Συμπερασματικά, το αβέβαιο γεωπολιτικό τοπίο και η απάντηση της Ρωσίας στις διεθνείς κυρώσεις έχουν καλλιεργήσει ένα περιβάλλον πρόκλησης για τους ξένους επενδυτές, επηρεάζουν τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις και εγείρουν ανησυχίες για την επιβολή των Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Αν και νομικά εργαλεία όπως η Συνθήκη για τον Χάρτη Ενέργειας και οι Διμερείς Επενδυτικές Συνθήκες μπορούν να διευκολύνουν αξιώσεις διαιτησίας κατά της Ρωσίας, η πραγματικότητα της εκτέλεσης των διαιτητικών αποφάσεων είναι ένα σημαντικό εμπόδιο. Ως εκ τούτου, οι επενδυτές πρέπει να εξετάσουν τους κινδύνους, δικαστικά έξοδα, και πιθανές ανταμοιβές της διαιτησίας κατά της Ρωσίας, ζητούν νομικό σύμβουλο για να αξιολογήσουν τη σκοπιμότητα των αξιώσεων τους. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της διεθνούς διαιτησίας εν μέσω ασταθούς παγκόσμιας πολιτικής, τονίζοντας τόσο τη σημασία του για την επίλυση διαφορών όσο και τις εγγενείς προκλήσεις στην εφαρμογή του.
[1] Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη, Παγκόσμια έκθεση επενδύσεων, 2021 (διαθέσιμο στο: https://unctad.org/system/files/official-document/wir2021_en.pdf).
[2] Παγκόσμια Τράπεζα, Αμεσες ξένες επενδύσεις, καθαρές εισροές (BoP, τρέχον US$) – Ρωσική Ομοσπονδία (διαθέσιμο στο: https://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD?locations=RU&most_recent_value_desc=false).
[3] Διάταγμα αριθ. 299 της κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, “Σχετικά με τις τροποποιήσεις της ρήτρας 2 της Μεθοδολογίας για τον Καθορισμό του Ποσού της Αποζημίωσης που καταβάλλεται σε Κάτοχο Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας όταν αποφασίζει να χρησιμοποιήσει μια εφεύρεση, Υπόδειγμα χρησιμότητας ή Βιομηχανικό Σχέδιο χωρίς τη συγκατάθεσή Του, και τη Διαδικασία Πληρωμής του” χρονολογημένος 6 Μάρτιος 2022.
[4] Λεξολογία, Ανάμεσα σε έναν βράχο και ένα σκληρό μέρος: Απαιτήσεις κατά της Ρωσίας στη Διαιτησία της Συνθήκης Επενδύσεων – Μέρος II του II, 2022.
[5] Η ρωσική κυβέρνηση εγκρίνει τον κατάλογο των μη φιλικών χωρών και εδαφών, TASS, 7 Μάρτιος 2022 (διαθέσιμο στο: https://tass.com/politics/1418197).
[6] BIT Ρωσίας-Ουκρανίας (1998).
[7] Λεξολογία, Ανάμεσα σε έναν βράχο και ένα σκληρό μέρος: Απαιτήσεις κατά της Ρωσίας στη Διαιτησία της Συνθήκης Επενδύσεων – Μέρος II του II, 2022.
[8] Λεξολογία, Πιθανές αξιώσεις για αποζημίωση κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία Μέρος II : Αξιώσεις που σχετίζονται με τα εγχώρια μέτρα της Ρωσίας κατά ξένων επενδυτών, 2023.
[9] Νομοσχέδιο κατάσχεσης ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων και υποστήριξη της Ουκρανίας, 2023.
[10] Νόμος για την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας, 2022.
[11] μικρό. ο Χάρτογκ, Προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα διαιτητικά όργανα εν μέσω νέων κυμάτων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, 2022.