Επί 25 Ιανουάριος 2024, Ο νέος νόμος περί διαιτησίας του Αζερμπαϊτζάν τέθηκε σε ισχύ, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο στις προσπάθειες της χώρας να εκσυγχρονίσει το πλαίσιο επίλυσης διαφορών (ο "Νόμος περί διαιτησίας"). Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τόσο τις διεθνείς όσο και τις εγχώριες διαιτησίες και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην UNCITRAL Υπόδειγμα νόμου, φέρνοντας το καθεστώς διαιτησίας του Αζερμπαϊτζάν πιο κοντά στα διεθνή πρότυπα.
Δομή
Ο περί Διαιτησίας Νόμος αποτελείται από 59 Άρθρα και 8 Κεφάλαια, δομημένο ως εξής:
- Κεφάλαιο 1, Γενικές προμήθειες, Άρθρα 1-15;
- Κεφάλαιο 2, Συμφωνία διαιτησίας, Άρθρα 16-18;
- Κεφάλαιο 3, Σύνθεση του Διαιτητικού Δικαστηρίου, Άρθρα 19-26;
- Κεφάλαιο 4, Προσωρινά μέτρα, Άρθρα 27-34;
- Κεφάλαιο 5, Διεξαγωγή Διαιτητικής Διαδικασίας, Αρθρο 35-47;
- Κεφάλαιο 6, Λήψη Διαιτητικής Απόφασης και Περάτωση Διαδικασιών, Προσφυγή κατά διαιτητικής απόφασης, Άρθρα 48-54;
- Κεφάλαιο 7, Αναγνώριση και Εκτέλεση Διαιτητικές Αποφάσεις, Άρθρα 55-57;
- Κεφάλαιο 8, Τελικές προμήθειες, Άρθρα 58-59.
Πεδίο εφαρμογής και εφαρμογή
Ο νόμος περί διαιτησίας εφαρμόζεται τόσο στη διεθνή όσο και στην εγχώρια διαιτησία όταν η έδρα βρίσκεται στο Αζερμπαϊτζάν (Αρθρο 4.1). Ωστόσο, ορισμένες διατάξεις, όπως αυτά που σχετίζονται με δικαστική στήριξη και προσωρινά μέτρα, ισχύουν ανεξάρτητα από την τοποθεσία της διαιτησίας (Αρθρο 4.2).
Ο Νόμος περί Διαιτησίας καθορίζει ορισμένες διαφορές που δεν μπορούν να επιλυθούν μέσω διαιτησίας, όπως ποινικά και διοικητικά αδικήματα, οικογενειακές σχέσεις, και εργατικές διαφορές (Αρθρο 13). Το Πρότυπο Νόμο της UNCITRAL δεν απαριθμεί ρητά τις μη διαιτητές διαφορές, αφήνοντας στα κράτη που υιοθετούν να ορίσουν τέτοιες εξαιρέσεις.
Συμφωνία διαιτησίας
Η συμφωνία διαιτησίας πρέπει να είναι γραπτή, αν και αυτό ερμηνεύεται ευρέως ότι περιλαμβάνει ηλεκτρονικές φόρμες όπου οι πληροφορίες είναι προσβάσιμες για μελλοντική χρήση (Αρθρο 16). Μια γραπτή αναφορά σε μια σύμβαση σε χωριστό έγγραφο που περιέχει ρήτρα διαιτησίας αρκεί επίσης, υπό τον όρο ότι η ρήτρα ενσωματώνεται σαφώς (Αρθρο 16.6). Η συμφωνία μπορεί να έχει τη μορφή ρήτρας διαιτησίας σε μια ευρύτερη σύμβαση ή ως αυτόνομη συμφωνία (Αρθρο 16.1). Οποιαδήποτε ασάφεια στη συμφωνία ερμηνεύεται για να υποστηρίξει την εγκυρότητα της διαιτησίας (Αρθρο 16.8).
Διαιτητικό δικαστήριο
Σύμφωνα με τον περί Διαιτησίας Νόμο, ο προεπιλεγμένος αριθμός διαιτητών είναι τρεις (Αρθρο 19.2). Απουσία συγκεκριμένης συμφωνίας για τη διαδικασία διορισμού, κάθε μέρος διορίζει έναν διαιτητή, και αυτοί οι δύο στη συνέχεια διορίζουν από κοινού έναν τρίτο (Αρθρο 20.3.2). Εάν ένα μέρος δεν διορίσει διαιτητή εντός 30 ημέρες, ή οι δύο διαιτητές δεν μπορούν να συμφωνήσουν για τον τρίτο εντός 30 ημέρες, τότε το δικαστήριο θα κλείσει το ραντεβού κατόπιν αιτήματος (Αρθρο 20.3.2). Για έναν μοναδικό διαιτητή, το δικαστήριο θα τον διορίσει εάν τα μέρη δεν μπορούν να συμφωνήσουν (Αρθρο 20.3.1).
Σύμφωνα με τον περί Διαιτησίας Νόμο, εκτός εάν συμφωνηθεί διαφορετικά από τα μέρη, οι αποφάσεις σε διαιτητικές διαδικασίες με περισσότερους του ενός διαιτητή λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, και οι διαιτητές δεν μπορούν να απέχουν από την ψηφοφορία (Αρθρο 49.1). Το πρότυπο νόμο της UNCITRAL επιτρέπει επίσης τη λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία, αλλά δεν απαγορεύει ρητά την αποχή.
Η ασυλία του διαιτητή από την ευθύνη
Ενώ το Πρότυπο δίκαιο της UNCITRAL σιωπά για το θέμα της ευθύνης των διαιτητών, ο νόμος περί διαιτησίας εισήγαγε διάταξη που παρέχει στους διαιτητές ασυλία από ευθύνη για ζημίες που προκλήθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, υπό την προϋπόθεση ότι ενήργησαν “καλή πίστη” (Αρθρο 26.1). Αυτή η ασυλία επεκτείνεται σε καταστάσεις όπου ένας διαιτητής παραιτείται ή δεν ενεργεί, εκτός εάν αποδειχθεί ότι είναι τέτοια παραίτηση ή αποτυχία “παράλογος” (Αρθρο 26.2). Ο νόμος δεν ορίζει ρητά “καλή πίστη” ή όταν υπάρχει παραίτηση ή παράλειψη δράσης “παράλογος“, αφήνοντας την ερμηνεία του ανοιχτή στα δικαστήρια.
Ασφάλεια κόστους
Αρθρο 47.1.3 του νόμου περί διαιτησίας εξουσιοδοτεί ρητά ένα διαιτητικό δικαστήριο να διατάξει ένα μέρος να παράσχει ασφάλεια για τα έξοδα της διαιτησίας, σε αντίθεση με το Πρότυπο Νόμο της UNCITRAL, η οποία σιωπά για το θέμα.
Θέματα δημόσιας πολιτικής
Ο περί Διαιτησίας Νόμος ορίζει ρητά τη δημόσια τάξη στο πλαίσιο της ακύρωσης διαιτητικών αποφάσεων. ΕΙΔΙΚΑ, σύμφωνα με το άρθρο 54.2.2.2, ένα βραβείο μπορεί να ακυρωθεί εάν ακυρωθεί “σε αντίθεση με το Σύνταγμα της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν ή τη δημόσια τάξη, που περιλαμβάνει θεμελιώδεις νομικές αρχές που είναι εγγενώς επιτακτικές, καθολική και σημαντικής κοινωνικής σημασίας, που στηρίζουν το πολιτικό, οικονομικό και νομικό πλαίσιο της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν.” Με ενδιαφέρο, την αντίστοιχη εκτελεστική διάταξη (Αρθρο 56.1.2.2) προβλέπει ότι μπορεί να αρνηθεί την αναγνώριση ή την εκτέλεση σε ένα βραβείο, εάν είναι “αντίθετα με το Σύνταγμα της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν ή τη δημόσια τάξη“, χωρίς να ορίζεται ο όρος δημόσια πολιτική.
Χρονικό όριο για την κατάργηση των βραβείων
Ενώ ο νόμος περί διαιτησίας ακολουθεί την τρίμηνη περίοδο του Υπόδειγμα Νόμου της UNCITRAL για τις αιτήσεις για ανάκληση βραβείων (Αρθρο 34(3) του Πρότυπου Δικαίου), καταργεί αυτόν τον χρονικό περιορισμό σε περιπτώσεις που αφορούν, μεταξύ άλλων, απάτη, διαφθορά, εγκληματικές δραστηριότητες, πλαστά έγγραφα ή ψευδείς μαρτυρίες (Αρθρο 53 του νόμου περί διαιτησίας). Αυτή η εξαίρεση θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε παρατεταμένη αβεβαιότητα σχετικά με την οριστικότητα των βραβείων.
* * *
Ο νέος νόμος περί διαιτησίας του Αζερμπαϊτζάν αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό του διαιτητικού πλαισίου της χώρας. Ανοίγει επίσης το δρόμο για την καθιέρωση του Αζερμπαϊτζάν ως ανταγωνιστικής δικαιοδοσίας διαιτησίας στην περιοχή. Όπως και με κάθε νέα νομοθεσία, ωστόσο, Ο πραγματικός αντίκτυπος αυτού του νόμου θα γίνει σαφής μόνο μέσω της πρακτικής εφαρμογής του τα επόμενα χρόνια.