Η ενδοκοινοτική διαιτησία βάσει του ECT βρέθηκε ασυμβίβαστη με το δίκαιο της ΕΕ

Επί 2 Σεπτέμβριος 2021, σε Δημοκρατία της Μολδαβίας v. Komstroy, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο "ΔΕΕ") αποφάνθηκε ότι η Συνθήκη για τον Ενεργειακό Χάρτη («ECT") οι διαιτησίες εντός της ΕΕ ήταν αντίθετες με το δίκαιο της ΕΕ.[1]

Ιστορικό της υπόθεσης

Ενεργειακοί, ξεκίνησε ένας Ουκρανός παραγωγός, ένα να διαδικασία διαιτησίας που προβλέπεται στο Αρθρο 26(4)(σι) του ECT κατά της Δημοκρατίας της Μολδαβίας.

Επί 25 Οκτώβριος 2013, ο να το διαιτητικό δικαστήριο έδωσε την απόφαση του υπέρ των Energoalians. Σύμφωνα με το διαιτητικό δικαστήριο, η Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν είχε συμμορφωθεί με τις διεθνείς υποχρεώσεις της και έτσι διατάχθηκε να καταβάλει ένα χρηματικό ποσό στους Energoalians βάσει του ECT.

Ενα μήνα αργότερα, η Δημοκρατία της Μολδαβίας άσκησε προσφυγή ακύρωσης του βραβείου ενώπιον του Εφετείου του Παρισιού, Γαλλία. Επί 12 Απρίλιος 2016, το Εφετείο ακύρωσε τη διαιτητική απόφαση με το αιτιολογικό ότι το διαιτητικό δικαστήριο κακώς δήλωσε ότι έχει δικαιοδοσία. Το δικαστήριο θεώρησε ότι λόγω της απουσίας οικονομικών συνεισφορών από τους Energoalians στη Μολδαβία, δεν υπήρξε επένδυση κατά την έννοια του ECT.

Ο διάδοχος των Energoalians, Komstroy, άσκησε έφεση στην απόφαση. Από α απόφαση με ημερομηνία 28 Μάρτιος 2018, ο Ακυρωτικό Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση που εξέδωσε το Εφετείο στις 12 Απρίλιος 2016, με το αιτιολογικό ότι το Εφετείο πρόσθεσε έναν όρο στην ερμηνεία της έννοιας της επένδυσης που δεν προβλέπεται στο ΣΕΚ.

Συνεπώς, η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Εφετείο με διαφορετική σύνθεση.

Ενώπιον του Εφετείου, η Δημοκρατία της Μολδαβίας ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρξε επένδυση από την Energoalians κατά την έννοια του άρθρου 26(1) του ECT που διαβάζεται βάσει του άρθρου 1(6) του ΣΕΚ και έτσι η διαφορά δεν θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο διαιτητικής διαδικασίας.

Το αντίθετο, Ο Komstroy υποστήριξε ότι το να το διαιτητικό δικαστήριο είχε δικαιοδοσία επί της διαφοράς διότι όλοι οι όροι που αναφέρονται στο άρθρο 26(1) του ECT έμειναν ικανοποιημένοι.

Το Εφετείο αποφάσισε να αναστολή της διαδικασίας και να το παραπέμψετε στο ΔΕΕ για προδικαστική απόφαση σχετικά με τα ακόλουθα ερωτήματα:[2]

Must άρθρο 1.6 της Συνθήκης για τον Χάρτη Ενέργειας να ερμηνευτεί ως έννοια ότι ένας ισχυρισμός που προέκυψε από σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας και ο οποίος δεν συνεπάγεται καμία συνεισφορά του επενδυτή στο κράτος υποδοχής αποτελεί «επένδυση»Κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου?
Must άρθρο 26(1) της Συνθήκης για τον Χάρτη Ενέργειας να ερμηνευθεί ως έννοια της απόκτησης, από επενδυτή συμβαλλόμενου μέρους, αξίωση που έχει συσταθεί από οικονομικό φορέα και δεν προέρχεται από ένα από τα κράτη που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη συνθήκη αυτή αποτελεί επένδυση?
Must άρθρο 26(1) της Συνθήκης για τον Χάρτη Ενέργειας να ερμηνευτεί ως έννοια της απαίτησης που κατέχει ένας επενδυτής, που προέκυψε από σύμβαση για την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχεται στα σύνορα του κράτους υποδοχής, μπορεί να αποτελεί επένδυση που πραγματοποιείται στην περιοχή άλλου συμβαλλόμενου μέρους, στην περίπτωση που ο επενδυτής δεν ασκεί καμία οικονομική δραστηριότητα στο έδαφος του τελευταίου συμβαλλόμενου μέρους?

Απόφαση του ΔΕΕ

Το ΔΕΕ απάντησε ότι ο ορισμός της επένδυσης στο άρθρο 1.6 του ECT απαιτούσε οικονομική συνεισφορά από τον επενδυτή στο κράτος υποδοχής και, συνεπώς, δεν υπήρχε ανάγκη απάντησης στο δεύτερο και τρίτο ερώτημα.

Ακόμα κι αν η ερώτηση δεν είχε τεθεί από το Εφετείο, αλλά μόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, το ΔΕΕ γνωμοδότησε επίσης εάν το άρθρο 26 του ECT ήταν συμβατό με το δίκαιο της ΕΕ, καθώς προέβλεπε διαιτησία μεταξύ επενδυτών με έδρα την ΕΕ και κρατών μελών της ΕΕ.

Το ΔΕΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ενδοκοινοτική διαιτησία βάσει του ECT ήταν ασυμβίβαστη με το δίκαιο της ΕΕ.

Για να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα, το σκεπτικό του ΔΕΕ ήταν το ακόλουθο:

Πρώτα, το ΔΕΕ έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια των μελών της ΕΕ θα μπορούσαν να κάνουν προκαταρκτική αναφορά στο ΔΕΕ σύμφωνα με το Αρθρο 267 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο έχει ως εξής::

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρμόδιο να εκδίδει προκαταρκτικές αποφάσεις σχετικά:
(ένα) την ερμηνεία των Συνθηκών;
(σι) την εγκυρότητα και την ερμηνεία των πράξεων των θεσμικών οργάνων, σώματα, γραφεία ή οργανισμούς της Ένωσης;
Όταν τέθηκε τέτοιο ζήτημα ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου ή δικαστηρίου κράτους μέλους, αυτό το δικαστήριο μπορεί, εάν κρίνει ότι η απόφαση επί του ζητήματος είναι απαραίτητη για να μπορέσει να κρίνει, ζητήσει από το Δικαστήριο να εκδώσει σχετική απόφαση.
Όταν τίθεται τέτοιο ζήτημα σε υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον δικαστηρίου κράτους μέλους κατά των αποφάσεων του οποίου δεν υπάρχει δικαστική προσφυγή βάσει του εθνικού δικαίου, αυτό το δικαστήριο προσφύγει στο Δικαστήριο.
Εάν τέθηκε τέτοιο ερώτημα σε υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον δικαστηρίου κράτους μέλους σχετικά με πρόσωπο υπό κράτηση, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφασίζει με την ελάχιστη καθυστέρηση.

Σύμφωνα με το ΔΕΕ, «Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι διατηρούνται τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και η αυτονομία της έννομης τάξης που δημιουργείται έτσι, οι Συνθήκες έχουν θεσπίσει ένα δικαστικό σύστημα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της συνοχής και της ομοιομορφίας στην ερμηνεία του δικαίου της ΕΕ. Σύμφωνα με το άρθρο 19 ΣΑΣ, εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια και στο Δικαστήριο να διασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή του νόμου αυτού σε όλα τα κράτη μέλη και να διασφαλίσουν αποτελεσματική δικαστική προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων βάσει του εν λόγω νόμου, το Δικαστήριο που έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να δώσει την οριστική ερμηνεία του εν λόγω νόμου."[3]

Δεύτερος, επειδή η ΕΕ είναι συμβαλλόμενο μέρος στο ECT, το ECT είναι μια πράξη του δικαίου της ΕΕ:[4]

Από την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι συμφωνία συνήφθη από το Συμβούλιο, σύμφωνα με τα άρθρα 217 και 218 ΣΛΕΕ αποτελεί, όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, πράξη ενός από τους θεσμούς της, ότι οι διατάξεις μιας τέτοιας συμφωνίας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της έννομης τάξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη στιγμή που τίθεται σε ισχύ και ότι, στο πλαίσιο αυτής της έννομης τάξης, το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να εκδώσει προδικαστική απόφαση για την ερμηνεία της συμφωνίας αυτής.

Τρίτος, καθώς το ECT είναι πράξη του δικαίου της ΕΕ, ένα διαιτητικό δικαστήριο ECT θα χρειαζόταν αναγκαστικά να ερμηνεύσει, και ακόμη και να ισχύουν, Το δίκαιο της ΕΕ όταν αποφασίζει μια διαφορά βάσει του άρθρου 26 του ECT.[5] Αναλόγως, το ΔΕΕ διαπίστωσε εάν ένα να το διαιτητικό δικαστήριο ήταν εντός του δικαστικού συστήματος της ΕΕ και αν μπορούσε να θεωρηθεί ως δικαστήριο ή δικαστήριο κράτους μέλους κατά την έννοια του άρθρου 267 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΔΕΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι επειδή τα διαιτητικά δικαστήρια βρίσκονται εκτός του νομικού συστήματος της ΕΕ, δεν μπορούσαν να προβλέψουν αποτελεσματικό έλεγχο του δικαίου της ΕΕ.

Τελικά, να υποστηρίξει τη θέση του, το ΔΕΕ έκανε τη διάκριση μεταξύ εμπορικής διαιτησίας και διαιτησίας που αναφέρονται στο άρθρο 26 του ECT. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, σε αντίθεση με τις διαιτησίες επενδυτών-κρατών, εμπορικές διαιτησίες »προέρχονται από τις ελεύθερα εκφρασμένες επιθυμίες των ενδιαφερομένων μερών".[6]

Επιπτώσεις της απόφασης του ΔΕΕ για τη διαιτησία εντός της ΕΕ

Η απόφαση του ΔΕΕ ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό το σκεπτικό Achmea BV κατά Σλοβακικής Δημοκρατίας. Ακόμα κι αν η απόφαση του ΔΕΕ δεν έχει καμία επίπτωση στις μελλοντικές αποφάσεις των διαιτητικών δικαστηρίων που έχουν συσταθεί σύμφωνα με το άρθρο 26 του ECT, οι επενδυτές μπορεί να είναι δύσπιστοι να επενδύσουν καθώς η προστασία τους εντός της ΕΕ είναι λιγότερο σίγουρη.

Αυτός ο κίνδυνος ισχύει ακόμη περισσότερο τώρα, για παράδειγμα, στη Γαλλία, την επόμενη μέρα Δημοκρατία της Μολδαβίας v. Komstroy εκδόθηκε η απόφαση, δημοσίευσε η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών σε δελτίο τύπου, ότι καμία διαιτησία με βάση το ΣΕΚ δεν θα ξεκινήσει από επενδυτή της ΕΕ κατά κράτους μέλους της ΕΕ:

Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών επιθυμεί για άλλη μια φορά να επιστήσει την προσοχή των Γάλλων επενδυτών που δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά και των Ευρωπαίων επενδυτών που είναι παρόντες στη Γαλλία στο γεγονός ότι δεν πρέπει να κινηθεί νέα διαδικασία επίλυσης διαφορών επενδυτή-κράτους εναντίον κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εφαρμογή της ρήτρας διαιτησίας της ΣΕΚ