Arbitraż w Polsce

Arbitraż w Polsce na przestrzeni lat znacznie się rozwinął. W tej chwili, kluczowym miejscem arbitrażu jest Warszawa, w którym mieszczą się najbardziej renomowane instytucje arbitrażowe, włączając Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej. Większość spraw dotyczy sporów handlowych, w tym post-M&ZA, budowa, oraz spory związane z najmem.[1]

Arbitraż w Polsce reguluje Część V polskiego Kodeksu postępowania cywilnego („Polskie Prawo Arbitrażowe”), który został uchwalony w 1964. Najnowsza wersja Części V Kodeksu została zmodyfikowana w 2015 i opiera się głównie na Ustawie Modelowej UNCITRAL.[2]

Polskie Prawo Arbitrażowe

Umowa o arbitraż

Zgodnie z art 1162 polskiego Kodeksu postępowania cywilnego, ważna umowa o arbitraż musi mieć formę pisemną:

§1. Umowa o arbitraż zawierana jest w formie pisemnej.
§2. Wymóg co do formy umowy o arbitraż jest spełniony także wówczas, gdy umowa zawarta jest w korespondencji wymienianej pomiędzy stronami lub oświadczeniach składanych przy wykorzystaniu środków telekomunikacyjnych umożliwiających utrwalenie jej treści. Odniesienie w umowie do dokumentu zawierającego postanowienie o poddaniu sporu pod sąd polubowny odpowiada wymogowi co do formy umowy o arbitraż, jeżeli umowa ma formę pisemną i odniesienie jest takie, że czyni klauzulę integralną częścią umowy. Umowa.[3]

co więcej, Kodeks precyzuje ponadto, że umowa o arbitraż zawarta w umowie spółki lub statucie spółki dotycząca sporów wynikających ze stosunku korporacyjnego wiąże spółkę i jej akcjonariuszy.[4] Polskie Prawo Arbitrażowe

Arbitrażowość i Kompetencje kompetencyjne

Kodeks zawiera uwagi dotyczące arbitralności niektórych sporów, uznanie arbitralności sporów pracowniczych, choć w ograniczonym zakresie:

Umowa o arbitraż dotycząca sporów z zakresu prawa pracy może zostać zawarta dopiero po powstaniu sporu i powinna mieć formę pisemną.[5]

Polskie prawo arbitrażowe uznaje Kompetencje kompetencyjne zasadzie, zapewniając to:

Trybunał arbitrażowy może orzekać we własnym zakresie, w tym istnienie, ważność lub skuteczność umowy o arbitraż. Nieważność lub wygaśnięcie umowy podstawowej zawierającej umowę o arbitraż nie powoduje samo w sobie nieważności lub wygaśnięcia umowy o arbitraż.[6]

Dodatkowe uprawnienia trybunałów arbitrażowych

co więcej, Polskie prawo arbitrażowe przyznaje trybunałom arbitrażowym uprawnienia do nakazania zabezpieczenia [7] zapewniając jednocześnie pokrycie kosztów w przypadku błahego wniosku: „[ja]f zastosowanie zarządzonego przez sąd arbitrażowy tymczasowego zabezpieczenia było w sposób oczywisty nieuzasadnione, strona, wobec której zastosowano taki środek tymczasowy, ponosi odpowiedzialność za szkodę z niego wynikającą.”[8]

Polskie prawo arbitrażowe przyznaje trybunałowi szerokie uprawnienia w zakresie jego roli ustalającej fakty. Zgodnie z art 1191, sąd arbitrażowy może przesłuchiwać świadków, zbadać dowody z dokumentów, dokonywać inspekcji, i zbada wszelkie inne niezbędne dowody, z wyjątkiem stosowania środków przymusu. Trybunał arbitrażowy może także powołać własnego biegłego lub zażądać od stron przedstawienia opinii biegłych.[9]

Nagroda Arbitrażowa

Jeśli chodzi o nagrodę końcową, Polskie Prawo Arbitrażowe stanowi, że w postępowaniu arbitrażowym z udziałem więcej niż jednego arbitra, orzeczenia sądu arbitrażowego zapadają większością głosów, zezwalając jednocześnie prezesowi sądu arbitrażowego na samodzielne wydawanie orzeczeń proceduralnych, jeżeli strony i inni arbitrzy wyrazili na to zgodę.[10]

W przypadku rozstrzygnięcia sporu, Polskie Prawo Arbitrażowe pozwala trybunałowi arbitrażowemu wydać orzeczenie z uwzględnieniem warunków ugody, jeżeli strony tego zażądają.[11] Tak czy owak, ostateczne orzeczenie, aby zostało uznane za ważne, musi spełniać szereg wymogów formalnych:

§1. Orzeczenie arbitrażowe sporządzane jest w formie pisemnej i podpisywane przez arbitrów, którzy je wydali. Jeżeli orzeczenie zostanie wydane przez panel złożony z trzech lub więcej arbitrów, wystarczą podpisy większości arbitrów, z podaniem przyczyny braku pozostałych podpisów.
§2. W wyroku arbitrażowym podaje się uzasadnienie decyzji.
§3. W wyroku arbitrażowym wskazuje się umowę o arbitraż, na podstawie której wyrok został wydany, nazwiska stron i arbitrów, oraz datę i miejsce wydania. Jeżeli każdy z arbitrów podpisze wyrok w innym państwie, a strony nie określiły miejsca wydania wyroku, miejsce wydania określa sąd polubowny.
§4. Wyrok arbitrażowy doręcza się stronom.[12]

Zgodnie z polskim prawem arbitrażowym, po wydaniu ostatecznej nagrody, strona może złożyć wniosek o uchylenie wyroku sądu z następujących powodów:

1) nie było umowy o arbitraż, lub umowa o arbitraż jest nieważna, nieskuteczne lub przestały obowiązywać w myśl przepisów obowiązującego prawa;
2) strona nie została należycie zawiadomiona o powołaniu arbitra lub postępowaniu przed sądem polubownym lub została w inny sposób pozbawiona możliwości obrony swoich praw przed sądem polubownym;
3) wyrok arbitrażowy dotyczy sporu nieobjętego umową o arbitraż lub wykracza poza zakres umowy o arbitraż; jednak, jeżeli orzeczenie w sprawach objętych zapisem na sąd polubowny da się oddzielić od rozstrzygnięcia w sprawach nieobjętych zapisem na sąd polubowny lub wykraczających poza jego zakres, wówczas uchylenie wyroku może nastąpić jedynie w sprawach nieobjętych zapisem na sąd polubowny lub wykraczających poza jego zakres; przekroczenie zakresu zapisu na sąd polubowny nie może stanowić podstawy do uchylenia wyroku, jeżeli strona biorąca udział w postępowaniu nie podniosła zarzutu od rozpoznania roszczeń przekraczających zakres zapisu na sąd polubowny;
4) wymogi dotyczące składu sądu arbitrażowego lub podstawowych zasad postępowania przed tym trybunałem, wynikające z ustawy lub określone przez strony, nie zaobserwowano;
5) orzeczenie uzyskano w drodze przestępstwa lub orzeczenie zostało wydane na podstawie dokumentu sfałszowanego lub przerobionego; lub
6) prawomocny wyrok sądu został wydany w tej samej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami.[13]

co więcej, sąd może uchylić orzeczenie, jeżeli uzna, że spór nie podlegał polubownemu lub orzeczenie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.[14] Ponieważ Rzeczpospolita Polska ratyfikowała 1958 Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z dnia 3 październik 1961, nagroda wydana w Polsce korzysta ze wszystkich przywilejów wynikających z Konwencji.[15]

Instytucje arbitrażowe w Polsce

Najważniejszą instytucją arbitrażową w Polsce jest Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. Zostało założone w 1950 w celu rozstrzygania międzynarodowych sporów handlowych. Od 1990, Sąd Arbitrażowy kontynuował swoją działalność i stał się najbardziej znanym i popularnym stałym polskim sądem arbitrażowym. Prawie 20% spraw ma charakter międzynarodowy. Oprócz najlepszych polskich prawników, Na Liście Arbitrów znajduje się szereg specjalistów z zakresu arbitrażu zagranicznego.[16]

Wniosek

Podsumowując, arbitraż w Polsce przekształcił się w wyrafinowany mechanizm rozstrzygania sporów handlowych. Oparty na polskim prawie arbitrażowym, który odzwierciedla najlepsze międzynarodowe praktyki i czerpie z Ustawy Modelowej UNCITRAL, kraj szczyci się tętniącym życiem krajobrazem arbitrażowym skupionym wokół Warszawy. Od wymogów formalnych umów o arbitraż po szerokie uprawnienia sądów arbitrażowych, Polskie ramy prawne zapewniają stronom elastyczność, efektywność, i wykonalność. Ze swoim zaangażowaniem na rzecz rzetelności proceduralnej i uznawania zagranicznych orzeczeń arbitrażowych w ramach Konwencji Nowojorskiej, Polska w dalszym ciągu tworzy środowisko sprzyjające arbitrażowi, co czyni go preferowanym wyborem dla firm borykających się ze złożonymi sporami prawnymi.