Arbitraż międzynarodowy odgrywa znaczącą rolę w rozwiązywaniu sporów transgranicznych z udziałem Republiki Gwinei, szczególnie w sektorach takich jak górnictwo i energetyka, które są niezbędne dla gospodarki narodowej,[1] i które przyciągnęły dużych międzynarodowych inwestorów.
Sektor wydobywczy w Republice Gwinei koncentruje się głównie na boksycie, wydobycie rudy żelaza i złota:
- Wśród głównych inwestorów i firm zajmujących się wydobyciem boksytu znajdują się giganci wydobywczy, tacy jak Firma wydobywcza Boké, Firma Gwinea Boksyt, i RUSAL, głównym rosyjskim producentem aluminium.[2]
- Z kolei, wydobycie rud żelaza dotyczy przede wszystkim wielomiliardowej inicjatywy z udziałem konsorcjum pod przewodnictwem Rio Tinto, Chalco z Chin, i inni inwestorzy, tacy jak Baowu Steel.[3] Obejmuje rozwój infrastruktury, takich jak 552-kilometrowa linia kolejowa i port głębokowodny.[4] Oczekuje się, że złoże Simandou zapewni dostawy 5% światowej rudy żelaza przewożonej drogą morską.[5]
- Wreszcie, Gwinea jest znaczącym producentem złota, z głównymi polami złota w Siguiri i Dinguiraye. Firmy takie jak AngloZłote Ashanti i Nordgold działać w kraju, czyniąc złoto kolejnym kluczowym towarem eksportowym.
Sektor energetyczny w Republice Gwinei charakteryzuje się znacznym potencjałem, zwłaszcza w zakresie energii odnawialnej, ze względu na obfite zasoby wody i znaczny potencjał energii słonecznej. Gwinea jest często nazywana “Wieża Ciśnień Afryki Zachodniej,”[6] a rząd za priorytet uznał rozbudowę infrastruktury hydroelektrycznej i energii słonecznej w celu dywersyfikacji koszyka energetycznego, elektryzować obszary wiejskie, i zmniejszyć zależność od importowanych paliw. Do największych projektów hydroenergetycznych należą tamy Kaleta i Souapiti. Projekty te były zarówno finansowane, jak i budowane przez chińskie firmy, takie jak China Three Gorges Corporation i China International Water & Korporacja Elektryczna.[7]
Główne gałęzie przemysłu, takie jak górnictwo i energetyka, są w dużym stopniu uzależnione od partnerstw międzynarodowych, arbitraż międzynarodowy zapewnia ustrukturyzowany sposób rozstrzygania sporów umownych.
Międzynarodowy arbitraż w Republice Gwinei: jednolita ustawa OHADA o arbitrażu
Ramy arbitrażu Gwinei regulują głównie przepisy Jednolita ustawa OHADA o arbitrażu, zaktualizowano w 2017, która zawiera elementy Ustawy Modelowej UNCITRAL i najlepszych praktyk w zakresie arbitrażu międzynarodowego. Podzielona jest na siedem rozdziałów i 36 artykuły:
- Rozdział 1: Szereg zastosowań (Artykuł 1 do art 4);
- Rozdział 2: Konstytucja Trybunału Arbitrażowego (Artykuł 5 do art 8);
- Rozdział 3: Postępowanie arbitrażowe (Artykuł 8.1 do art 18);
- Rozdział 4: Wyrok Arbitrażowy (Artykuł 19 do art 24);
- Rozdział 5: Zażalenie na wyrok arbitrażowy (Artykuł 25 do art 29);
- Rozdział 6: Uznawanie i wykonywanie orzeczeń arbitrażowych (Artykuł 30 do art 34); i
- Rozdział 7: Postanowienia końcowe (Artykuł 35 i artykuł 36).
Ma ono zastosowanie do każdego arbitrażu, gdy siedziba sądu arbitrażowego znajduje się w jednym z państw członkowskich (Artykuł 1). Arbitraż może opierać się na „umowy o arbitraż lub instrumentu dotyczącego inwestycji, w szczególności kodeks inwestycyjny lub dwustronna lub wielostronna umowa inwestycyjna” (Artykuł 3). ten Jednolita ustawa OHADA o arbitrażu przewiduje także, że umowę o arbitraż uważa się za niezależną od umowy głównej i „nie ma wpływu na nieważność umowy” (Artykuł 4). Trybunał Arbitrażowy”jest wyłącznie kompetentny do orzekania w zakresie swojej własnej jurysdykcji, a także we wszelkich kwestiach dotyczących istnienia lub ważności umowy o arbitraż.” (Artykuł 11).
Artykuł 5 z Jednolita ustawa OHADA o arbitrażu precyzuje, że zespół orzekający składa się z jednego arbitra lub z trzech arbitrów. Brak porozumienia stron, domyślną zasadą jest powołanie arbitra jedynego. Artykuł 6 przewiduje to również, w przypadku gdy strony uzgodnią powołanie dwóch arbitrów”pomimo przepisów art 5”, trybunał arbitrażowy zostanie zakończony „przez trzeciego arbitra wybranego przez strony”Lub, braku takiego porozumienia, przez wyznaczonych arbitrów lub, ostatecznie, przez właściwą jurysdykcję w państwie członkowskim. Każdy członek sądu arbitrażowego ma obowiązek zachować niezależność i bezstronność (Artykuł 7). Trybunał arbitrażowy będzie równo traktował strony, dając każdej ze stron pełną możliwość przedstawienia swojej sprawy (Artykuł 9).
W przypadku, gdy umowa stron zawiera zobowiązanie do poszukiwania rozstrzygnięcia sporu przed arbitrażem, arbitrzy są potrzebni, na wniosek jednej ze stron, do "zbadać, czy warunek ten został spełniony i czy ma to miejsce, nakazuje dokończenie tej fazy wstępnej.” (Artykuł 8.1).
Jednolita ustawa o arbitrażu OHADA nakłada pewne obowiązkowe przesłanki, które powinien zawierać wyrok arbitrażowy (Artykuł 20):
- imiona i nazwiska arbitrów, którzy wydali orzeczenie;
- jego data;
- siedziba trybunału arbitrażowego;
- nazwiska i imiona oraz nazwy handlowe stron, a także siedzibę lub siedzibę;
- w przypadku, nazwiska i imiona adwokata lub jakiejkolwiek osoby, która reprezentowała strony lub pomagała stronom; i
- przedstawienie odpowiednich roszczeń stron, ich zarzuty i argumenty, jak również historię postępowania.
Orzeczenie arbitrażowe musi także „podać powody, na których się opiera.” (Artykuł 20).
Orzeczenie arbitrażowe ma powagę rzeczy osądzonej (Artykuł 23) i nie podlega „jakąkolwiek opozycję, lub złożyć odwołanie ze względów faktycznych lub prawnych.” (Artykuł 25). jednak, może podlegać „skargę o stwierdzenie nieważności, które należy złożyć przed właściwą jurysdykcją w państwie członkowskim”. Strony mogą odstąpić od skargi o stwierdzenie nieważności wyroku „pod warunkiem, że nie jest to sprzeczne z międzynarodowym porządkiem publicznym.” (Artykuł 25).
Skarga o stwierdzenie nieważności jest dozwolona jedynie w kilku okolicznościach wymienionych w art Artykuł 26:
- jeżeli sąd polubowny orzekł bez umowy na sąd polubowny albo na podstawie umowy, która jest nieważna lub wygasła;
- jeżeli skład sądu arbitrażowego był nieprawidłowy lub arbiter jedyny został nieprawidłowo powołany;
- jeżeli trybunał arbitrażowy orzekł niezgodnie z mandatem, który został mu powierzony;
- jeżeli nie została zachowana zasada rzetelnego procesu;
- jeżeli orzeczenie arbitrażowe jest sprzeczne z międzynarodowym porządkiem publicznym; lub
- jeżeli w orzeczeniu nie podano powodów, na których jest oparte.
Międzynarodowy arbitraż w Republice Gwinei: Rola Izby Arbitrażowej Gwinei
Izba Arbitrażowa Gwinei, lub Izba Arbitrażowa w Gwinei lub CAG, to lokalna inicjatywa mająca na celu świadczenie usług arbitrażu i alternatywnego rozstrzygania sporów na terenie Gwinei. Ma przede wszystkim wspierać rozwiązywanie sporów handlowych i cywilnych w kraju, promowanie arbitrażu jako skutecznej i przyjaznej dla biznesu alternatywy dla tradycyjnego postępowania sądowego. Nie jest znana liczba rozpatrzonych spraw.
Jego zasady arbitrażu („Regulamin CAGA”) i jego Harmonogram kosztów powstały w lutym 2016 przez Ministerstwo Sprawiedliwości Republiki Gwinei. Podzielone są na osiem rozdziałów:
- Rozdział I: Postanowienia ogólne (Artykuł 1 do art 6);
- Rozdział II: Wprowadzenie arbitrażu (Artykuł 7 do art 8);
- Rozdział III: Konstytucja Trybunału Arbitrażowego (Artykuł 9 do art 14);
- Rozdział IV: Misja Trybunału Arbitrażowego (Artykuł 15 do art 16);
- Rozdział V: Procedura (Artykuł 17 do art 30);
- Rozdział VI: Procedura przyspieszona (Artykuł 31 i artykuł 32);
- Rozdział VII: Środki zaradcze po przyznaniu nagrody (Artykuł 33 do art 37);
- Rozdział VIII: Koszty arbitrażu i postanowienia różne (Artykuł 38 do art 48).
Zgodnie z art 1, arbitraż zorganizowany na podstawie Regulaminu CAG powinien być zgodny z Jednolitą Ustawą o Arbitrażu OHADA. W arbitrażu krajowym, prawem właściwym będzie prawo Republiki Gwinei oraz prawo OHADA (Artykuł 24-1). W międzynarodowym arbitrażu, prawem właściwym będzie prawo wybrane przez strony. W przypadku braku takiego wyboru, trybunał arbitrażowy określi prawo właściwe według zasad, które uzna za właściwe, biorąc pod uwagę zasady i zwyczaje handlu międzynarodowego (Artykuł 24.2).
Arbitraż można wszcząć zgodnie z Regulaminem CAG wyłącznie za zgodą zaangażowanych stron (Artykuł 3).
Zasady CAG zapewniają elastyczność, umożliwienie stronom wyboru jednego arbitra lub trzyosobowego panelu. Strony mogą w umowie o arbitraż uzgodnić powołanie jednego arbitra. Jeśli nie mogą się zgodzić w środku 15 dni, Komisja CAG wyznaczy jednego (Artykuł 10). Jeżeli umowa o arbitraż dotyczy sądu trzyosobowego, każda ze stron wyznacza jednego arbitra, a następnie współarbitrzy wyznaczają przewodniczącego (Artykuł 9).
Trybunał ma sześć miesięcy na wydanie wyroku arbitrażowego, jednakże w razie potrzeby Komisja CAG może przedłużyć ten okres (Artykuł 26). Wyrok arbitrażowy musi być uzasadniony (Artykuł 27). Orzeczenie arbitrażowe staje się ostateczne po podpisaniu, i jest wykonalne natychmiast (Artykuł 28).
Środki zaradcze po wydaniu wyroku są ograniczone. Od wyroku arbitrażowego nie przysługuje sprzeciw ani apelacja (Artykuł 33). Można, jednak, podlegać żądaniu stwierdzenia nieważności przed Pierwszym Prezesem Sądu Apelacyjnego właściwym dla siedziby arbitrażu. Od decyzji przysługuje odwołanie do Cour Commune de Justice et d’Arbitrage (Artykuł 33). Unieważnienie jest ściśle ograniczone do następujących podstaw (Artykuł 34):
- sąd arbitrażowy orzekł bez umowy na sąd polubowny albo umowy na sąd polubowny nieważnej lub wygasłej;
- skład trybunału arbitrażowego był nieprawidłowy;
- arbitraż przekroczył swoją misję;
- należyty proces nie był przestrzegany;
- sąd arbitrażowy naruszył zasady międzynarodowego lub krajowego porządku publicznego;
- nagroda nie jest umotywowana.
Arbitraż inwestycyjny i Republika Gwinei
Republika Gwinei była zaangażowana w kilka głośnych spraw inwestycyjnych pod egidą Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID), włącznie z:
- BSG Resources Limited przeciwko. Republika Gwinei (Numer sprawy ICSID. ARB / 14/22). Trybunał odrzucił roszczenia BSGR jako niedopuszczalne ze względu na korupcję, podtrzymał stanowisko Gwinei, i nakazał BSGR poniesienie 80% kosztów arbitrażu.
- Maritime International Nominees establishment v. Republika Gwinei (Numer sprawy ICSID. ARB / 84/4). MINE zostało nagrodzone w przybliżeniu USD 12.25 milionów odszkodowania i odsetek, chociaż Gwinea wniosła o częściowe uchylenie orzeczenia.
- Getma International v. Gwinea (Numer sprawy ICSID. ARB/11/29). Trybunał przyznał odszkodowanie w wysokości jedynie dolarów 508,221 plus odsetki, jednak w tej sprawie uwydatniono również kwestie dotyczące zobowiązań umownych Gwinei.
Wniosek
Międzynarodowy arbitraż w Republice Gwinei zyskał na znaczeniu w ostatnich latach, ponieważ kraj ten stara się ustanowić bardziej przewidywalne i skuteczne ramy prawne w zakresie rozstrzygania sporów handlowych. Kraj poczynił znaczne postępy w modernizacji krajowych ram prawnych, aby lepiej dostosować je do arbitrażu, wraz z rosnącym poparciem dla klauzul arbitrażowych w umowach, szczególnie w sektorach takich jak górnictwo i infrastruktura. Pomimo tych postępów, wyzwania pozostają, szczególnie pod względem infrastruktury, zdolność sądowa, i egzekwowanie orzeczeń arbitrażowych. Natomiast ramy prawne wspierają arbitraż, kwestie praktyczne, takie jak opóźnienia w sądach lokalnych i brak przeszkolonych arbitrów, może utrudniać ten proces.
[1] Aktualizacja gospodarcza Gwinei 2024, Publikacja Banku Światowego, 19 wrzesień 2024; Gwinea – krajowy przewodnik handlowy, Górnictwo i minerały, Administracja Handlu Międzynarodowego, 24 kwiecień 2024.
[2] „Kompleks boksytu i tlenku glinu Friguia”, stronie Rusala.
[3] „Rio Tinto uruchomi projekt o wartości 20 miliardów dolarów w Gwinei po 27 latach opóźnienia”, Technologia górnicza, 8 styczeń 2024; „Zakończenie dużego projektu wydobywczego w Gwinei”, Fokus górniczy, Afryka, 8 sierpień 2024.
[4] „Zarząd Rio Tinto wyraża zgodę na projekt dotyczący rudy żelaza Simandou”, Mining.com, 21 luty 2024.
[5] „Największy na świecie projekt wydobywczy ma rozpocząć się w Gwinei w tym roku”, Business Insider Afryki, 8 styczeń 2024.
[6] „Poszerzenie dostępu do wody pitnej w Gwinei”, Raport roczny, Fachowość Francja.
[7] „Gwinea: Chiny do zbudowania $2 miliardowa tama wodna”, MedAfryka, 16 wrzesień 2015; „Elektrownia wodna Souapiti”, Energia N.S, 10 Może 2021.