Arbitraż międzynarodowy w Turcji jest regulowany przez Międzynarodowe prawo arbitrażowe (Prawo nr. 4686), która weszła w życie dnia 5 lipiec 2001.[1] Turecka ustawa o międzynarodowym arbitrażu była w dużej mierze wzorowana na Prawo modelowe UNCITRAL i Rozdział 12 Szwajcarskiej Ustawy Międzynarodowego Prawa Prywatnego. Arbitraż krajowy w Turcji, z drugiej strony, reguluje Kodeks postępowania cywilnego („KPCh”),[2] co też jest w dużej mierze, z niewielkimi modyfikacjami, na podstawie ustawy modelowej UNCITRAL.
Międzynarodowe vs. Arbitraż krajowy w Turcji
Międzynarodowe Prawo Arbitrażowe ma zastosowanie do arbitrażu z siedzibą (miejsce) w Turcji i gdzie „obcy” stwierdzono istnienie elementu. Jak przewidziano w art 2 Międzynarodowego Prawa Arbitrażowego, a "element obcy”istnieje w jednej z następujących okoliczności:
- miejsce zamieszkania, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności stron znajdują się w różnych krajach,;
- miejsce zamieszkania, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności stron znajdują się w innym państwie niż miejsce (siedzenie) o arbitrażu wskazanym w umowie o arbitraż lub miejscu (siedzenie) arbitrażu ustalonego zgodnie z umową arbitrażową; lub w kraju innym niż, w którym ma zostać wykonana znaczna część umowy bazowej, lub z którym przedmiot sporu jest ściśle związany;;
- co najmniej jeden z udziałowców spółek, kto jest stroną umowy głównej stanowiącej podstawę umowy o arbitraż?, sprowadził do Turcji kapitał zagraniczny na podstawie przepisów dotyczących inwestycji zagranicznych, lub gdy konieczne jest zawarcie umowy pożyczki lub zabezpieczenia w celu dostarczenia kapitału zagranicznego z zagranicy w celu realizacji umowy; lub
- umowa główna lub stosunek prawny leżący u podstaw umowy o arbitraż powoduje przepływ kapitału lub towarów z jednego kraju do drugiego.
Międzynarodowe Prawo Arbitrażowe ma również zastosowanie, gdy strony zgodziły się na jego zastosowanie lub trybunał arbitrażowy postanowi, że postępowanie arbitrażowe będzie prowadzone zgodnie z tym prawem. W tym przypadku, zastosowanie mają również bezwzględnie obowiązujące przepisy siedziby arbitrażu.[3] Obowiązkowe zasady przewidziane w tureckim międzynarodowym prawie arbitrażowym obejmują:, między innymi, następujące:
- Strony muszą mieć równe prawa i uprawnienia w postępowaniu arbitrażowym (Artykuł 8);
- Liczba arbitrów musi być nierówna (Artykuł 7(ZA));
- Jeżeli strona uzyskała zabezpieczenie przed sądem przed wszczęciem postępowania arbitrażowego, postępowanie musi zostać wszczęte automatycznie w ciągu 30 dni, Inaczej, tymczasowa ulga zostanie automatycznie usunięta (Artykuł 10(ZA));
- Nagroda musi zawierać elementy przewidziane prawem (Artykuł 14);
- Powództwo o uchylenie wyroku sądu polubownego należy wnieść w terminie 30 dni (Artykuł 15).
Zdatność arbitrażowa sporów w Turcji
Zarówno Międzynarodowe Prawo Arbitrażowe, jak i k.p.k. stanowią, że spory w fazie REM o nieruchomości oraz spory niepodlegające woli stron nie podlegają arbitrażowi, to znaczy, musi zostać wysłuchany przed sądami państwowymi.[4] Zgodnie z orzeczeniami tureckiego sądu kasacyjnego, obejmują one, głównie:
- Postępowanie upadłościowe;
- Spory podlegające jurysdykcji sądów administracyjnych;
- Spory dotyczące porządku publicznego;
- Spory związane z prawem rodzinnym;
- Spory z zakresu prawa karnego;
- Spory związane z fundacjami i stowarzyszeniami;
- Przypadki anulowania gruntów lub rejestracji;
- Spory wynikające z ustalenia czynszu lub ewakuacji związane z umowami najmu nieruchomości.
Umowy arbitrażowe
Zgodnie z art 4 Międzynarodowego Prawa Arbitrażowego, umowy o arbitraż muszą mieć formę pisemną i mogą mieć formę pisemnego dokumentu podpisanego przez strony, list, telegram, teleks, faks wymieniany między stronami lub nośnik elektroniczny,. Odniesienie w kontrakcie do dokumentu zawierającego zapis na sąd polubowny stanowi zapis na sąd polubowny, pod warunkiem, że odniesienie to sprawia, że zapis ten staje się częścią kontraktu.
W przypadku, gdy powód podnosi w swoim pozwie istnienie ważnego zapisu na sąd polubowny, a pozwany nie sprzeciwia się temu w odpowiedzi na skargę, wymóg ważnego zapisu na sąd polubowny uważa się za spełniony. Dodatkowo, Sądy tureckie orzekły, że aby umowa o arbitraż była ważna, intencja stron skierowania sporu do arbitrażu musi być jasna i nie budząca wątpliwości. Pełnomocnik podpisujący zapis na sąd polubowny musi posiadać szczególne umocowanie do zawarcia zapisu na sąd polubowny.[5]
Powołanie arbitrów zgodnie z tureckim międzynarodowym prawem arbitrażowym
Zgodnie z art 7(b) tureckiego międzynarodowego prawa arbitrażowego, w przypadku braku porozumienia stron, domyślna procedura powoływania arbitrów przewidziana w Międzynarodowym prawie arbitrażowym jest następująca:
- Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia w sprawie wyznaczenia jedynego arbitra, arbitra wyznacza sąd na wniosek jednej ze stron;
- W przypadku powołania trzech arbitrów, każda ze stron wyznaczy jednego arbitra, a dwaj arbitrzy wyznaczeni przez strony wyznaczają następnie trzeciego arbitra. W przypadku, gdy strona nie wyznaczy arbitra w terminie: 30 dni od otrzymania wniosku od drugiej strony, lub jeżeli dwaj arbitrzy powołani przez strony nie powołają trzeciego arbitra w tym samym terminie, arbitra wyznacza sąd na wniosek wnioskodawcy”.;
- W przypadku wyznaczenia więcej niż trzech arbitrów, arbitrzy, kto wyznaczy ostatniego arbitra?, zostaną ustalone przez strony w równych ilościach zgodnie z tą samą procedurą.
Na prośbę strony, arbitrzy mogą być również wyznaczeni przez sąd, jeżeli jedna ze stron nie zastosuje się do uzgodnionej procedury, lub jeśli strony lub arbitrzy nie są w stanie dojść do porozumienia, lub osoba trzecia, organ lub instytucja jest uprawniona do dokonania wyboru, a nie dokonuje tego;.
Zgodnie z art 7(do) tureckiego międzynarodowego prawa arbitrażowego, arbiter może zostać zaskarżony, jeżeli::
1) Nie posiada kwalifikacji uzgodnionych przez strony;
2) Jeżeli istnieje powód do sprzeciwu zgodnie z procedurą arbitrażową uzgodnioną przez strony; lub
3) Jeżeli zaistniałe okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności.
Strony mogą również uzgodnić tryb zaskarżenia arbitra. Tureckie Prawo Międzynarodowego Arbitrażu stanowi, że strona, która zamierza zaskarżyć arbitra, może wnieść skargę w terminie: 30 dni po wyznaczeniu arbitra lub po powzięciu wiadomości o okolicznościach, które stanowią podstawę zaskarżenia. W przypadku, gdy trybunał arbitrażowy odrzuci wniosek wnioskodawcy dotyczący jednego lub większej liczby arbitrów, taka strona może zwrócić się do sądu w terminie 30 dni i zwrócić się do sądu o uchylenie orzeczenia trybunału arbitrażowego. W praktyce, większość trybunałów arbitrażowych bierze pod uwagę Wytyczne IBA dotyczące konfliktów interesów w międzynarodowym arbitrażu, który, jednak, nie są wiążące dla trybunałów, ale służą jedynie jako wytyczne.
Korekta i wyjaśnienie orzeczeń arbitrażowych
Zgodnie z art 14 Międzynarodowego Prawa Arbitrażowego, strona może zwrócić się do sądu o sprostowanie wyroku w przypadku błędów rachunkowych;, błędy pisarskie lub typograficzne lub podobne błędy w ciągu 30 dni od wydania nagrody. Strona może również wystąpić o interpretację wyroku, w całości lub w części, w tym samym terminie. Dodatkowo, strona może również zwrócić się do sądu o wydanie wyroku dodatkowego w przypadku, gdy wyrok wydał; infra mały (to znaczy, nierozstrzyganie wszystkich spraw przedłożonych trybunałowi arbitrażowemu), z możliwością wydania dodatkowej nagrody.
Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych w Turcji
indyk, jak większość stanów dzisiaj, jest imprezą w Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych (ten “Konwencja nowojorska“) od wejścia w życie 25 wrzesień 1992. Zgodnie z art. I(3), Turcja zgłosiła dwa wspólne zastrzeżenia w odniesieniu do konwencji nowojorskiej, które mają niewielki wpływ na wykonalność prawie wszystkich orzeczeń:
- Oświadczenie, że będzie stosować konwencję nowojorską tylko wtedy, gdy orzeczenie zostało przyznane w państwie, które jest sygnatariuszem konwencji nowojorskiej;
- Turcja ograniczyła zastosowanie konwencji nowojorskiej do konfliktów wynikających ze stosunków, które zgodnie z prawem tureckim są klasyfikowane jako handlowe.[6]
Uchylenie nagród arbitrażowych w Turcji
Zgodnie z prawem tureckim zarówno międzynarodowe, jak i krajowe orzeczenia arbitrażowe podlegają postępowaniu o uchylenie/unieważnienie. Artykuł 15(ZA) Międzynarodowego Prawa Arbitrażowego stanowi, że sądem właściwym dla powództwa o uchylenie jest właściwy sąd cywilny pierwszej instancji (właściwy sąd w tureckim). Artykuł 15(ZA) zasadniczo kodyfikuje te same podstawy, co przewidziano w art. 34 prawa modelowego UNCITRAL, który zawiera:
Jeżeli strona składająca wniosek dostarczy dowód, że::
za) strona porozumienia arbitrażowego była w pewnym stopniu niezdolna do pracy; lub wspomniana umowa nie jest ważna na mocy prawa, któremu strony ją poddały, lub, brak jakichkolwiek wskazań na ten temat, zgodnie z prawem tureckim;
b) skład sądu polubownego jest niezgodny ze stronami,’ umowa, lub, [w przypadku braku takiego porozumienia] z tym Prawem;
do) wyrok sądu polubownego nie został wydany w terminie postępowania arbitrażowego;
re) trybunał arbitrażowy bezprawnie uznał się za kompetentny lub niekompetentny;
mi) orzeczenie dotyczy sporu, którego nie uwzględniono lub który nie podlega warunkom poddania się arbitrażowi, lub zawiera decyzje w sprawach wykraczających poza zakres arbitrażu;
fa) postępowanie arbitrażowe jest niezgodne ze stronami,’ umowa [co do procedury], lub, w przypadku braku takiego porozumienia, z tą ustawą, pod warunkiem, że taka niezgodność wpłynęła na istotę orzeczenia;
sol) strony nie są traktowane równo; lub
2. gdzie sąd to stwierdzi?
za) przedmiot sporu nie podlega rozstrzygnięciu arbitrażowemu zgodnie z prawem tureckim; [lub]
b) nagroda jest sprzeczna z porządkiem publicznym.
Rozważane są kwestie zdatności arbitrażowej i porządku publicznego nie funkcjonuje przez sądy tureckie, inne podstawy powinny być udowodnione przez stronę wnioskującą o uchylenie. Wyrok sądu polubownego może zostać uchylony w części lub w całości.
Instytucje arbitrażowe w Turcji
Najczęściej stosowaną międzynarodową instytucją arbitrażową wybieraną przez strony tureckie jest Międzynarodowa Izba Handlowa („ICC”). Inne często używane opcje obejmują Szwajcarskie Centrum Arbitrażu (dawniej Instytucja Arbitrażowa Izb Szwajcarskich), Sztokholmska Izba Handlowa („SCC”), oraz London Court of International Arbitration („LCIA”).
Jeśli chodzi o instytucje lokalne, ten Centrum Arbitrażowe w Stambule stała się znaczącą instytucją w ciągu ostatnich kilku lat, zgodnie z wyraźnym wzrostem świadomości arbitrażowej w Turcji. Centrum Arbitrażu w Stambule zostało utworzone jako bezstronna instytucja w 2015, w ramach szerszego projektu Istanbul Finance Center. Centrum Arbitrażu w Stambule ma własny zestaw nowoczesnych zasad arbitrażu, ten Regulamin arbitrażu i mediacji ITSAC, która weszła w życie dnia 26 październik 2016. Inne ważne instytucje arbitrażowe w Turcji to:
- Związek Izb i Towarów Giełdowych Turcji, położony w Ankarze, która zarządza rozwiązywaniem sporów handlowych;
- Izba Handlowa w Stambule, która działa restrykcyjnie i może być aktywowana tylko wtedy, gdy co najmniej jedna ze stron jest członkiem.
Perspektywy międzynarodowego arbitrażu w Turcji
Przyjmując prawo arbitrażowe w oparciu o Prawo Modelowe UNCITRAL i ratyfikując główne konwencje międzynarodowe, Turcja uczyniła swoje prawo arbitrażowe bardzo kompleksowym i niewątpliwie zrobiła wielki krok naprzód i stworzyła przyjazne dla inwestorów środowisko dla dużych kontraktów infrastrukturalnych.
Zawsze jest miejsce na poprawę, jednak, ponieważ turecka ustawa o arbitrażu międzynarodowym nie zawiera rozwiązań niektórych współczesnych problemów, z którymi borykają się strony w arbitrażu międzynarodowym. Na przykład, nie zawiera postanowień dotyczących interwencji strony trzeciej i/lub przyłączenia się do dodatkowych stron, które są istotne, biorąc pod uwagę, że wiele sporów wynikających z Międzynarodowego Prawa Arbitrażowego dotyczy wspólnych przedsięwzięć, konsorcja lub podobne umowy z udziałem wielu stron. Dodatkowo, pomimo próby ograniczenia ingerencji sądów i przyspieszenia procesu arbitrażowego, możliwość odwołania się od decyzji dotyczącej skargi o stwierdzenie nieważności – a tym samym zapewnienia podwójnej kontroli wyroku – w rzeczywistości wydaje się mieć odwrotny skutek. Ponadto, podczas gdy trybunał arbitrażowy może zarządzić wstępne nakazy lub wstępne zajęcie, i żądać zeznań na prośbę strony, o ile nie uzgodniono inaczej, nie może przyznać środków tymczasowych, które wiążą strony trzecie lub które muszą zostać wykonane przez władze urzędowe lub urzędy egzekucyjne. Brak uprawnień arbitrów do wydawania środków wykonawczych jest kolejnym przykładem dużej roli przypisywanej sądom państwowym, podczas gdy można nawet zapytać o użyteczność przyznania arbitrom uprawnień do wydawania orzeczeń tymczasowych, ponieważ ich środki tymczasowe nie mają skutku wykonawczego ani wykonawczego.
[1] Międzynarodowe prawo arbitrażowe, Prawo nr. 4686 z 21 czerwiec 2001, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Numerowane 24453 i datowany 5 lipiec 2001.
[2] Kodeks postępowania cywilnego, Prawo nr. 6100 z 12 styczeń 2011, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Numerowane 27836 i datowany 4 luty 2011, Rozdział 11, Artykuły 407-444. Ustawa weszła w życie w dniu 1 październik 2011.
[3] Ali Jesilirmak, Ismail G. Inspiracja, Arbitraż w Turcji, (Wolters Kluwer, 2015), Rozdział 1, P. 4.
[4] Tureckie międzynarodowe prawo arbitrażowe, Artykuł 1(4); KPCh, Artykuł 408.
[5] Sąd Apelacyjny, 19ten Izba Cywilna, 21 Może 2007, Plik numer. 2007/380, Decyzja nr. 2007/5114.
[6] To, czy spór wynika z kwestii handlowych, określa się z uwzględnieniem tureckiego kodeksu handlowego, Prawo nr. 6102 z 13 styczeń 2011, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Numerowane 27846 i datowany 14 luty 2011, Artykuł 3.