Σε Enka Insaat Ve Sanayi AS κατά OOO Ασφαλιστική Εταιρεία Chubb, το ερώτημα ποιο δίκαιο διέπει την εγκυρότητα και το πεδίο εφαρμογής μιας συμφωνίας διαιτησίας προέκυψε πριν από οποιαδήποτε διαιτησία. Τότε, στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου Kabab-Ji SAL (Λίβανος) v Kout Food Group (Κουβέιτ) δίνεται σε 17 Οκτώβριος 2021, παρόμοιο ζήτημα προέκυψε στη φάση μετά τη διαιτησία, όπου το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου επρόκειτο να αποφασίσει για την εκτέλεση απόφασης που εκδόθηκε από το διαιτητικό δικαστήριο. Επιβεβαίωση της προσέγγισης στην Ένκα, το ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έκρινε ότι, ως θέμα του αγγλικού δικαίου, μια ρητή επιλογή δικαίου που θα διέπει τη σύμβαση στο σύνολό της “θα είναι κανονικά επαρκής «ένδειξη» του δίκαιο της συμφωνίας διαιτησίας.”
Υπόβαθρο υπόθεσης
Kabab-Ji (ο ενάγων στη διαιτησία του ΔΠΔ, προσφεύγουσα ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου του ΗΒ), είναι μια λιβανέζικη εταιρεία που ειδικεύεται στη λιβανέζικη κουζίνα και κατέχει εμπορικά σήματα που στηρίζουν τη μοναδική της ιδέα για εστιατόρια. Μέσω Συμφωνίας Ανάπτυξης Franchise (ο «FDA»), Η Kabab-Ji χορήγησε άδεια σε εταιρεία του Κουβέιτ τον Ιούλιο 2001, Al Homaizi Foodstuff Company (“Al Homaizi”) να λειτουργεί ένα franchise χρησιμοποιώντας την ιδέα του εστιατορίου στο Κουβέιτ για μια περίοδο δέκα ετών. Υπό τον FDA, Η Kabab-Ji SAL και η Al Homaizi συνήψαν στη συνέχεια συνολικά δέκα συμφωνίες franchise Outlet ("FOAs") όσον αφορά τα μεμονωμένα καταστήματα που άνοιξαν στο Κουβέιτ. Το FDA και το FOA (συλλογικά οι «Συμφωνίες Franchise») όλα διέπονταν ρητά από το αγγλικό δίκαιο. Οι Συμφωνίες Franchise προέβλεπαν επίσης τη διαιτησία του ΔΠΔ με έδρα το Παρίσι, Γαλλία.
Σε 2005, ο Όμιλος Al Homaizi υποβλήθηκε σε εταιρική αναδιάρθρωση. Μια νέα οντότητα με το όνομα Kout Food Group (“KFG”) ιδρύθηκε και η Al Homaizi έγινε θυγατρική της KFG. Η KFG ήταν ο εναγόμενος στη διαιτησία του ΔΠΔ και ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου του ΗΒ.
Όταν προέκυψε διαφορά βάσει των Συμφωνιών Franchise, Η Kabab-Ji ξεκίνησε τη διαιτησία του ICC μόνο κατά της KFG. Η KFG συμμετείχε στη διαιτησία αλλά υποστήριξε ότι δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος στις Συμφωνίες Franchise ούτε στις συμφωνίες διαιτησίας που περιείχαν.
Τα θέματα ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου 
Όπως και στην Ένκα, το πρώτο ερώτημα που προέκυψε ήταν να προσδιοριστεί ποιο σύστημα δικαίου έπρεπε να εφαρμόσει το αγγλικό δικαστήριο για να αποφασίσει εάν υπήρχε εκτελεστή συμφωνία διαιτησίας. Εδώ, αν ήταν σωστό ότι τα μέρη έκαναν ρητή επιλογή του αγγλικού δικαίου, και όχι μια σιωπηρή επιλογή του γαλλικού δικαίου που διέπει τη συμφωνία διαιτησίας τους, προέκυψαν δύο ακόμη ζητήματα. Το ένα είναι αν, ως θέμα του αγγλικού δικαίου, ο εναγόμενος δεν έγινε ποτέ μέρος στη συμφωνία διαιτησίας. Το άλλο είναι αν, διαδικαστικά, το Εφετείο του Ηνωμένου Βασιλείου είχε δίκιο που αποφάσισε αυτό το ζήτημα και εξέδωσε συνοπτική απόφαση αρνούμενη την εκτέλεση της απόφασης.
Εστιάζοντας στην πρώτη ερώτηση, η οποία είναι η πιο πρακτική συνέπεια για τους χρήστες διαιτησίας, το Ανώτατο Δικαστήριο ακολούθησε την απόφαση στην υπόθεση Enka και διαπίστωσε ότι ο νόμος που διέπει το ζήτημα εάν η KFG έγινε μέρος στη συμφωνία διαιτησίας ήταν το αγγλικό δίκαιο.
Οι Σχετικές Συμβατικές Ρήτρες
Οι σχετικές ρήτρες του FDA ήταν οι εξής:
Αρθρο 1: Περιεχόμενο της Συμφωνίας
Η παρούσα Συμφωνία αποτελείται από τις προηγούμενες παραγράφους, τους όρους της συμφωνίας που αναφέρονται παρακάτω, τα έγγραφα που αναφέρονται σε αυτό, και κάθε αποτελεσματικό Έκθεμα(μικρό), Πρόγραμμα(μικρό) ή τροπολογία(μικρό) στη συμφωνία ή στα συνημμένα της που θα υπογραφούν αργότερα και από τα δύο μέρη. Θα ερμηνεύεται ως σύνολο και καθένα από τα αναφερόμενα έγγραφα πρέπει να θεωρείται ως αναπόσπαστο μέρος της παρούσας Συμφωνίας και θα ερμηνεύεται ως συμπλήρωμα των άλλων. Αρθρο 14: Επίλυση των διαφορών
[…]
14.2. Εκτός από εκείνα τα θέματα που αφορούν ειδικά το Σήμα, οποιαδήποτε διαφορά, διαμάχη ή αξίωση μεταξύ ΑΔΕΙΟΔΟΧΟΥ και ΑΔΕΔΟΧΟΥ σε σχέση με οποιοδήποτε ζήτημα που προκύπτει από ή σχετίζεται με την παρούσα Συμφωνία ή την παραβίασή της, […] θα, αποτυχία φιλικού διακανονισμού, κατόπιν αιτήματος του ΑΔΕΙΟΔΟΧΟΥ ή ΑΔΕΙΟΔΟΧΟΥ, να διευθετηθεί οριστικά σύμφωνα με τους Κανόνες Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου από έναν ή περισσότερους διαιτητές που διορίζονται σύμφωνα με τους εν λόγω Κανόνες.
14.3. Ο διαιτητής(μικρό) εφαρμόζει τις διατάξεις που περιέχονται στη συμφωνία. Ο διαιτητής(μικρό) εφαρμόζει επίσης αρχές δικαίου που αναγνωρίζονται γενικά στις διεθνείς συναλλαγές. Ο διαιτητής(μικρό) μπορεί να χρειαστεί να λάβει υπόψη ορισμένες υποχρεωτικές διατάξεις ορισμένων χωρών, π.χ. διατάξεις που φαίνεται αργότερα ότι έχουν επίδραση στη συμφωνία. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί ο διαιτητής(μικρό) εφαρμόστε οποιονδήποτε κανόνα(μικρό) που έρχονται σε αντίθεση(μικρό) την αυστηρή διατύπωση της Συμφωνίας.
[…]
14.5. Η διαιτησία θα διεξαχθεί στην αγγλική γλώσσα, στο Παρίσι, Γαλλία.
[…]
Αρθρο 15: Ισχύον Δίκαιο Η παρούσα Συμφωνία θα διέπεται και θα ερμηνεύεται σύμφωνα με τους νόμους της Αγγλίας.
Το σκεπτικό του Ανώτατου Δικαστηρίου σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο της συμφωνίας διαιτησίας
Συμβατική Διερμηνεία
Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έκρινε αυτή τη ρήτρα 15 του FDA που προβλέπει ότι «η παρούσα Συμφωνία» θα διέπεται από τους νόμους της Αγγλίας., συμπεριλαμβανομένης της ρήτρας 14. Αυτό αποδεικνύει ότι τα μέρη δεν σκόπευαν να εξαιρέσουν τη συμφωνία διαιτησίας από την επιλογή του αγγλικού δικαίου που θα διέπει όλους τους όρους της σύμβασής τους, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας διαιτησίας.
Το Δικαστήριο έκρινε περαιτέρω ότι υπάρχουν περιθώρια αμφιβολίας σχετικά με την έννοια της ρήτρας 15 είχε δικαιωθεί με ρήτρα 1, που ανέφερε «[τ]Η συμφωνία του αποτελείται από … τους όρους συμφωνίας που παρατίθενται παρακάτω". Ο "όρους συμφωνίας που ορίζονται παρακάτω» περιελάμβανε προφανώς ρήτρα 14. Ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι υπήρχε «δεν υπάρχει βάσιμος λόγος να συναχθεί ότι τα μέρη σκόπευαν να εξαιρεθούν από ρήτρα 14 από την επιλογή του αγγλικού δικαίου που διέπει όλους τους όρους της σύμβασής τους".
Εφαρμογή του Καταστατικού Καθεστώτος – Άρθρο V(1)(ένα) Σύμβαση της Νέας Υόρκης 1958
Υπενθυμίζοντας ότι η υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου βρισκόταν στο πλαίσιο προσφυγής κατά αίτησης εκτέλεσης, το σχετικό νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε ήταν το άρθρο V(1)(ένα) της Σύμβασης της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων όπως θεσπίστηκε στο τμήμα 103(2)(σι) απο 1996 Διαιτητικός νόμος. Ενότητα 103(2)(σι) πολιτείες:
(2) Η αναγνώριση ή η εκτέλεση της απόφασης μπορεί να απορριφθεί εάν το πρόσωπο κατά του οποίου επικαλείται αποδείξει –
[…]
(σι) ότι η συμφωνία διαιτησίας δεν ήταν έγκυρη σύμφωνα με το δίκαιο στο οποίο την υπέβαλαν τα μέρη ή, ελλείψει σχετικής ένδειξης, σύμφωνα με το δίκαιο της χώρας όπου έγινε το βραβείο;
Το Δικαστήριο αποστάχθηκε το άρθρο σε δύο μέρη: (Εγώ) έναν «πρωταρχικό κανόνα» σύμφωνα με τον οποίο η εγκυρότητα της συμφωνίας διαιτησίας διέπεται από το δίκαιο που επιλέγουν τα μέρη και (ii) έναν «προεπιλεγμένο κανόνα» όπου δεν έχει υποδειχθεί καμία επιλογή, σύμφωνα με την οποία η ισχύς της συμφωνίας διαιτησίας διέπεται από το δίκαιο της χώρας όπου εκδόθηκε η απόφαση (θεωρείται ο τόπος της έδρας).
Όπως και στην Ένκα, το Δικαστήριο σημείωσε ότι, σύμφωνα με το άρθρο V(1)(ένα), μόνο εάν δεν υπάρχει «ένδειξη» επιλεγμένου νόμου θα πρέπει να υπάρχει προσφυγή στην έδρα ως νόμος της συμφωνίας διαιτησίας. Μια γενική ρήτρα επιλογής δικαίου σε γραπτή σύμβαση (όπως η επιλογή του αγγλικού δικαίου στις Συμφωνίες Franchise) θα αποτελούσε κανονικά επαρκή «ένδειξη» του δικαίου στο οποίο τα μέρη είχαν υποβάλει τη συμφωνία διαιτησίας.
Οι Αρχές Διεθνών Εμπορικών Συμβάσεων UNIDROIT δεν έχουν καμία επίδραση στη συμφωνία διαιτησίας
Το Δικαστήριο απέρριψε περαιτέρω το επιχείρημα του ενάγοντος που βασίζεται στις αρχές του UNIDROIT, οδηγώντας στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι ελλείψει επαρκούς ένδειξης του νόμου που θα διέπει την εγκυρότητα της συμφωνίας διαιτησίας, Θα ήταν απαραίτητο να επανέλθουμε στον προεπιλεγμένο κανόνα ότι το εφαρμοστέο δίκαιο είναι εκείνο της έδρας της διαιτησίας, δηλ., Γαλλία. Αυτό το επιχείρημα προέκυψε από τη ρήτρα 14.3 του FDA, παρέχοντας «ο διαιτητής(μικρό) εφαρμόζει επίσης αρχές δικαίου που αναγνωρίζονται γενικά στις διεθνείς συναλλαγές". Τα μέρη συμφώνησαν ότι αυτό έπρεπε να γίνει κατανοητό ως αναφορά στις αρχές του UNIDROIT για τις διεθνείς εμπορικές συμβάσεις, ένα σύνολο αρχών που διατυπώθηκαν από διεθνείς μελετητές και δημοσιεύθηκαν από έναν διακυβερνητικό οργανισμό.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι αυτές οι αρχές δέσμευαν μόνο τους διαιτητές στην επίλυση της ουσίας της διαφοράς και δεν είχαν καμία επίδραση στη συμφωνία διαιτησίας. Το δικαστήριο, υποθέτοντας (αλλά όχι να αποφασίσει) ότι ένας «νόμος» (στο άρθρο V(1)(ένα) της Σύμβασης και του τμήματος 103(2)(σι) απο 1996 υποκρίνομαι) πρέπει να περιορίζεται στο δίκαιο μιας χώρας, θεώρησε ότι το εφαρμοστέο δίκαιο θα αποτελείται από το σύστημα εθνικού δικαίου που επιλέγεται από τα μέρη χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αρχές του UNIDROIT.
Ως εκ τούτου, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση του Εφετείου, διαπιστώνοντας ότι το αγγλικό δίκαιο διέπει τη συμφωνία διαιτησίας και επομένως εφαρμόζεται στο ζήτημα της εγκυρότητάς της. Σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο, Η KFG δεν είχε γίνει συμβαλλόμενο μέρος των FDA και, επομένως, the arbitration agreement could not extend to KFG. Σαν άποτέλεσμα, το Ανώτατο Δικαστήριο αρνήθηκε την αναγνώριση και την εκτέλεση της απόφασης του ΔΠΔ.
Βασικές προτάσεις για χρήστες διαιτησίας
- Τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει να προσδιορίζουν ρητά στις συμβάσεις το δίκαιο που εφαρμόζεται στη συμφωνία διαιτησίας επιπλέον του δικαίου που διέπει τις ουσιαστικές υποχρεώσεις βάσει της σύμβασης για να αποφευχθεί η αβεβαιότητα στο στάδιο της εκτέλεσης.
- Όταν το ισχύον δίκαιο μιας σύμβασης δεν συνάδει με άλλο ήπιο δίκαιο που ενσωματώνεται στη σύμβαση, όπως οι Αρχές UNIDROIT, θα επικρατήσει το ισχύον δίκαιο.
- Το αγγλικό δίκαιο δίνει ύψιστη προτεραιότητα στις διαπραγματεύσεις των μερών όπως αντικατοπτρίζεται στη γραπτή συμφωνία τους και εξακολουθεί να αποτελεί συνεπή πηγή δικαίου. Με την επιβολή των ρητών όρων της σύμβασης, συμπεριλαμβανομένου (Εγώ) επιλογή των διατάξεων του νόμου για τον καθορισμό του δικαίου της συμφωνίας διαιτησίας, (ii) ρήτρα «χωρίς προφορική τροποποίηση»., και (iii) απαγόρευση μεταβίβασης συμβατικών δικαιωμάτων και περιορισμοί παραίτησης, επιβεβαίωσε τελικά το Δικαστήριο, ως θέμα του αγγλικού δικαίου, ότι η KFG δεν θα μπορούσε να έχει γίνει συμβαλλόμενο μέρος στη συμφωνία διαιτησίας στο FDA.