Αγκόλα, που έχει μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες στην υποσαχάρια Αφρική, πρόσφατα εκσυγχρονίζει τη νομοθεσία της και ανοίγει τη διεθνή διαιτησία στο πλαίσιο μιας ευρύτερης νομικής μεταρρύθμισης.
Η διαιτησία στην Αγκόλα διέπεται από το Νόμος αριθ. 16/03 του 25 Ιούλιος 2003 επίσης γνωστό ως «Εθελοντικός νόμος διαιτησίας"Ή το"ΦΠΑ". Το VAL βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο Πορτογαλικός νόμος διαιτησίας 1986 και ρυθμίζει τόσο τη διεθνή όσο και την εσωτερική διαιτησία, με τις περισσότερες από τις διατάξεις να είναι οι ίδιες και για τα δύο. Ενώ πολλές λύσεις είναι παρόμοιες και ενσωματώνονται από το UNCITRAL Υπόδειγμα νόμου, ορισμένες αναχωρήσεις είναι επίσης σημαντικές.
Αρθρο 1 του VAL προβλέπει ότι οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με τα δικαιώματα που μπορεί να ασκηθεί κατά την κρίση των μερών μπορεί να υποβληθεί σε διαιτησία, εκτός εάν ο νόμος ορίζει ότι αυτές μπορούν να ασκηθούν μόνο στο δικαστήριο ή σε κάποιο άλλο είδος διαδικασίας. Αναλόγως, ουσιαστικά όλες οι εμπορικές διαφορές θεωρούνται διαιτητικές. Ένας ενδιαφέρων περιορισμός, ωστόσο, είναι αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις, ο η απόφαση νόμο πρέπει να είναι το δίκαιο της Αγκόλας και τα πορτογαλικά πρέπει να είναι η γλώσσα της διαδικασίας.
Αρθρο 3 του VAL προβλέπει ότι η διαιτητική συμφωνία πρέπει να είναι γραπτή, η οποία περιλαμβάνει την ανταλλαγή οποιασδήποτε μορφής γραπτής αλληλογραφίας που αναφέρεται άμεσα σε διαιτησία ή σε κάποιο άλλο έγγραφο που περιέχει συμφωνία διαιτησίας. Αυτό είναι σύμφωνο με το άρθρο II του Σύμβαση της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και την επιβολή ξένων διαιτητικών βραβείων, παρά το γεγονός ότι το VAL τέθηκε σε ισχύ πριν γίνει η Αγκόλα κράτος μέλος.
Τα μέρη έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια να συμφωνήσουν σε τυχόν διαδικαστικούς κανόνες που διέπουν τη διαιτησία τους, είτε άμεσα είτε με αναφορά σε ίδρυμα. Απουσία μιας τέτοιας συμφωνίας, σύμφωνα με το άρθρο 16 του VAL, το διαιτητικό δικαστήριο έχει την εξουσία να καθορίζει τους ισχύοντες κανόνες διαιτησίας. Τα μέρη είναι επίσης γενικά ελεύθερα να συμφωνήσουν για οποιαδήποτε έδρα διαιτησίας. Εάν αποτύχουν να συμφωνήσουν πριν από την αποδοχή του πρώτου διαιτητή, σύμφωνα με το άρθρο 17 του VAL η έδρα της διαιτησίας πρέπει να καθορίζεται από τους διαιτητές.
Η πιο ανησυχητική διάταξη του VAL για αλλοδαπούς επαγγελματίες που εμπλέκονται σε υποθέσεις στην Αγκόλα πιθανότατα αφορά το άρθρο 19 και εκπροσώπηση των μερών. Αρθρο 19 του VAL προβλέπει ότι τα μέρη μπορούν να επικουρούνται ή να εκπροσωπούνται από δικηγόρους, εμπνευσμένο από τη διατύπωση του παλαιού πορτογαλικού νόμου. Ωστόσο, έχει ερμηνευθεί ως έννοια ότι εάν τα μέρη αποφασίσουν να διορίσουν δικηγόρο, πρέπει να είναι δικηγόρος που επιτρέπεται να ασκεί στην Αγκόλα. Καθώς η συμμετοχή στο Angolan Bar περιορίζεται στους δικηγόρους της Αγκόλας, οι πρακτικές συνέπειες αυτής της διάταξης για τους διεθνείς επαγγελματίες είναι σημαντικές. Ενώ οι συνέπειες αυτής της ερμηνείας είναι ακόμη ασαφείς και αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, Για επαγγελματίες που εμπλέκονται σε υποθέσεις στην Αγκόλα συνιστάται η συνεργασία με τοπικούς δικηγόρους της Αγκόλας.
Το VAL περιέχει επίσης μια σειρά λεπτομερών διατάξεων για το βραβείο, την προετοιμασία του, μορφή και περιεχόμενο, όπως προβλέπεται στα άρθρα 24 προς την 33. Εκτός εάν τα μέρη συμφωνήσουν διαφορετικά, η διαιτητική απόφαση πρέπει να εκδοθεί εντός 6 μήνες από την αποδοχή του τελευταίου διαιτητή, όπως αναφέρεται στο άρθρο 25. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι οποιαδήποτε παράταση του χρόνου πρέπει να συμφωνηθεί από κοινού από τα μέρη και δεν μπορεί να αποφασιστεί μονομερώς από τους διαιτητές. Σύμφωνα με το άρθρο 27 του VAL, η διαιτητική απόφαση πρέπει να είναι γραπτή και να περιέχει τα ακόλουθα: τα ονόματα των μερών, αναφορά στη συμφωνία διαιτησίας, το αντικείμενο της διαιτησίας, η έδρα της διαιτησίας, την τοποθεσία και την ημερομηνία κατά την οποία αποδόθηκε το βραβείο, την απόφαση και την αιτιολόγηση της απόφασης, την απόφαση του διαιτητή και τέλος μια ένδειξη των εξόδων που σχετίζονται με τη διαιτητική διαδικασία.
Ένα άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του νόμου περί διαιτησίας της Αγκόλας είναι οι δύο διαφορετικές δυνατότητες αμφισβήτησης ενός βραβείου. Πρώτα, ως αποτυχημένο μέρος μπορεί να ζητήσει την ακύρωση ενός βραβείου βάσει ενός από τους ακόλουθους λόγους:
- Όταν η διαφορά δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω διαιτησίας;
- Όταν το δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει την υπόθεση;
- Όταν η συμφωνία διαιτησίας έχει λήξει και χάσει την ισχύ της;
- Όταν το δικαστήριο συγκροτήθηκε παράνομα;
- Όταν το βραβείο δεν προβλέπει αιτιολόγηση και συλλογισμό;
- Όταν το βραβείο παραβιάζει την αρχή της ισότητας των μερών που είχαν αντίκτυπο στην έκβαση της υπόθεσης;
- Όταν το δικαστήριο έχει υπερβεί τις εξουσίες του;
- Όταν το δικαστήριο, σε περιπτώσεις στις οποίες αποφασίζει βάσει των αρχών της δικαιοσύνης και του εθίμου, δεν συμμορφώθηκε με τη δημόσια πολιτική της Αγκόλας;
Δεύτερος, Αρθρο 36 προβλέπει τη δυνατότητα προσφυγής σε βραβείο απευθείας στο Ανώτατο Δικαστήριο. Η προσφυγή μπορεί επίσης να παραιτηθεί από την αμοιβαία συμφωνία των μερών, ενώ η ακύρωση δεν μπορεί.
Όσον αφορά την αναγνώριση και εκτέλεση των διαιτητικών βραβείων, επί 6 Μάρτιος 2017 Η Αγκόλα κατέθεσε το έγγραφο προσχώρησής της στο Σύμβαση της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και εκτέλεση των βραβείων ξένων διαιτητών με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Οι διατάξεις της Σύμβασης της Νέας Υόρκης τέθηκαν σε ισχύ στις 4 Ιούνιος 2017, σύμφωνα με το άρθρο ΧΙΙ της Σύμβασης της Νέας Υόρκης, οι διατάξεις τίθενται σε ισχύ 90 ημέρες μετά την κατάθεση του εγγράφου προσχώρησης.
Η προσχώρηση στη Σύμβαση της Νέας Υόρκης είναι σίγουρα μια σημαντική και θετική εξέλιξη για την Αγκόλα. Ωστόσο, απαιτούνται πρόσθετες μεταρρυθμίσεις για την εναρμόνιση ορισμένων διατάξεων VAL και του κώδικα πολιτικής δικονομίας της Αγκόλας με τις πρόσφατα αποδεκτές συμβατικές υποχρεώσεις.
Νίνα Τζάνκοβιτς, Νόμος της Aceris