Na 6 Marsz 2018, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (“CJEU”) found that rozstrzyganie sporów między inwestorem a państwem („ISDS”) w wewnątrzunijnym BIT-ie jest niezgodny z prawem UE. The CJUE rendered the important Achmea judgment against the Opinia rzecznika generalnego Watheleta and found that:
„Artykuły 267 i 344 TFUE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on postanowieniom umowy międzynarodowej zawartej między państwami członkowskimi, takie jak art 8 BIT, na mocy którego inwestor z jednego z tych państw członkowskich może, w przypadku sporu dotyczącego inwestycji w innym państwie członkowskim, wnieść pozew przeciwko temu ostatniemu państwu członkowskiemu do trybunału arbitrażowego, którego jurysdykcję to państwo członkowskie zobowiązało się zaakceptować.”
Zgodnie z logiką TSUE, wyrok ten jest uzasadniony, biorąc pod uwagę, że państwa członkowskie Unii Europejskiej zgodziły się na wyłączenie z jurysdykcji własnych sądów, a zatem z systemu sądowych środków odwoławczych, które Traktat UE wymaga od nich w dziedzinach objętych prawem UE, spory, które mogą dotyczyć stosowania lub interpretacji prawa UE.
Zgodnie z orzecznictwem TSUE, umowa międzynarodowa nie może wpływać na podział uprawnień ustalony w traktatach lub, w konsekwencji, autonomia systemu prawnego UE, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. Artykuł 344 TFUE zobowiązuje państwa członkowskie „nie poddawać sporów dotyczących interpretacji lub stosowania traktatów jakiejkolwiek metodzie rozstrzygania sporów innej niż tam przewidziana” (dla. 32).
TSUE przypomina, że w celu zapewnienia zachowania szczególnych cech i autonomii porządku prawnego UE, Traktaty ustanowiły system sądowy, którego celem jest zapewnienie spójności i jednolitości w wykładni prawa UE. Zgodnie z art 19(1) Traktatu o Unii Europejskiej („TWOJE”), państwa członkowskie zobowiązały się do „zapewnia środki prawne wystarczające do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii” (dla. 36).
TSUE przypomina również, że podstawą systemu sądowego UE jest tryb prejudycjalny przewidziany w art 267 TFUE, który, nawiązując dialog między Trybunałem Sprawiedliwości a sądami i trybunałami państw członkowskich, ma na celu zapewnienie jednolitej interpretacji prawa UE, służąc tym samym do zapewnienia jego spójności, jego pełny efekt i niezależność, a także, ostatecznie, szczególny charakter prawa ustanowionego w traktatach (dla. 37).
W celu zapewnienia, że zasady te są spełnione, TSUE zastosował trzykrotny test składający się z następujących kryteriów:
- Czy spór wymaga interpretacji lub stosowania prawa UE??
- Czy trybunał arbitrażowy jest sądem państwa członkowskiego w rozumieniu art 267 TFUE?
- Czy orzeczenie arbitrażowe podlega kontroli sądu państwa członkowskiego, zapewniający, że pytania dotyczące prawa UE mogą być przekazywane TSUE w drodze wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zgodnie z art. 19(1) TUE?
Zważywszy, że trybunał arbitrażowy rozstrzygający spór w ramach BIT wewnątrz UE może zostać wezwany do interpretacji lub stosowania prawa UE, np. podstawowe wolności, w tym swoboda przedsiębiorczości i swobodny przepływ kapitału, Trybunał musiał ustalić, czy trybunał arbitrażowy jest sądem lub trybunałem państwa członkowskiego w rozumieniu art 267 TFUE dotyczące wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. TSUE stwierdził, że „trybunał arbitrażowy nie jest częścią systemu sądownictwa Holandii lub Słowacji" i to "to właśnie wyjątkowy charakter jurysdykcji trybunału w porównaniu z sądami tych dwóch państw członkowskich jest jedną z głównych przyczyn istnienia art. 8 BIT” (najlepszy. 45-46). TSUE jest zdania, że trybunał arbitrażowy nie ma wystarczających powiązań z systemem sądowym państw członkowskich, ponieważ nie ma misji zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawnych. W związku z tym, trybunał arbitrażowy nie jest uprawniony do wystąpienia do TSUE z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (najlepszy. 48-49).
Odnośnie trzeciego kryterium, TSUE stwierdził, że wymóg art 19(1), to znaczy. ustanowienie systemów sądowych środków odwoławczych w dziedzinach objętych prawem UE, nie został spełniony. Wynika to z faktu, że sądy państwowe mogą sprawować kontrolę sądową tylko w zakresie, w jakim zezwala na to prawo krajowe, to znaczy. tylko dla ograniczonego przeglądu, dotyczące ważności umowy o arbitraż na podstawie obowiązującego prawa oraz zgodności z polityką publiczną uznawania lub wykonywania orzeczenia arbitrażowego (dla. 53).
w konsekwencji, TSUE stwierdził, że „zawierając BIT, państwa członkowskie będące stronami tego porozumienia ustanowiły mechanizm rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem członkowskim, który mógłby uniemożliwić rozstrzyganie sporów w sposób zapewniający pełną skuteczność prawa UE, nawet jeśli mogą dotyczyć interpretacji lub stosowania tego prawa.”
Arbitraż handlowy v. Arbitraż inwestycyjny
Podczas analizy trzeciego kryterium testu, to znaczy, czy orzeczenie arbitrażowe podlega kontroli przez sąd państwa członkowskiego zgodnie z art 19(1) TUE, TSUE dokonał rozróżnienia między arbitrażem handlowym a arbitrażem inwestycyjnym:
„54 To prawda, w związku z arbitrażem handlowym, the Court has held that wymogi dotyczące skutecznego postępowania arbitrażowego uzasadniają ograniczenie orzeczeń arbitrażowych przez sądy państw członkowskich, pod warunkiem że podstawowe przepisy prawa UE mogą zostać zbadane w trakcie tej kontroli oraz, Jeśli to konieczne, być przedmiotem wniosku do Trybunału o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (widzieć, w tym celu, wyroki 1 czerwiec 1999, Eco Swiss, C ‑ 126/97, ME:do:1999:269, akapity 35, 36 i 40, i 26 październik 2006, Jasna musztarda, C ‑ 168/05, ME:do:2006:675, akapity 34 do 39).”
„55 Jednak, postępowania arbitrażowe, takie jak te, o których mowa w art 8 BIT are different from commercial arbitration proceedings. Podczas gdy te ostatnie pochodzą z swobodnie wyrażanych życzeń stron, były wynikają z traktatu, na mocy którego państwa członkowskie zgadzają się usunąć z jurysdykcji własnych sądów, a zatem z systemu środków sądowych, o których mowa w art. 2 akapit drugi 19(1) TUE wymaga od nich prowadzenia działalności w dziedzinach objętych prawem UE (widzieć, w tym celu, wyrok z 27 luty 2018, Związek Sędziów Portugalskich, C ‑ 64/16, ME:do:2018:117, ustęp 34), spory, które mogą dotyczyć stosowania lub interpretacji prawa UE. W tych okolicznościach, względy określone w poprzednim akapicie dotyczące arbitrażu handlowego nie mogą mieć zastosowania do postępowań arbitrażowych, takich jak te, o których mowa w art 8 BIT. ”
The CJEU tries to instantiate this point using its Eco Swiss judgement in which it found that it is in the interest of efficient arbitration proceedings that review of arbitration awards should be limited in scope and that annulment of or refusal to recognise an award should be possible only in exceptional circumstances (dla. 35). Stwierdził również, że pytania dotyczące interpretacji unijnych reguł konkurencji powinny być otwarte do zbadania przez sądy krajowe, gdy zostaną poproszone o ustalenie ważności orzeczenia arbitrażowego i że powinno być możliwe przekazanie tych pytań, Jeśli to konieczne, do Trybunału Sprawiedliwości w celu wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym (dla. 40).
W sprawie Achmea TSUE uważa, że podejście Eco Swiss nie może być stosowane do arbitrażu inwestycyjnego ze względu na różnicę, którą Trybunał dostrzega między arbitrażem handlowym a inwestycyjnym. Zgodnie z nią arbitraż handlowy pochodzi „w swobodnie wyrażonych życzeniach stron”, podczas gdy arbitraż inwestycyjny wywodzi się „z traktatu, na mocy którego państwa członkowskie zgadzają się usunąć z jurysdykcji swoich sądów, a zatem z systemu środków sądowych, o których mowa w art. 2 akapit drugi 19(1) TUE wymaga od nich prowadzenia działalności w dziedzinach objętych prawem UE” (dla. 55).
Rozumowanie TSUE nie jest bardzo jasne. Rozróżnienie między arbitrażem handlowym a inwestycyjnym jest problematyczne, biorąc pod uwagę, że w przypadku arbitrażu handlowego, it is also the Member States and the international conventions they are party to that remove the interpretation and application of EU law from the jurisdiction of their courts to arbitral tribunals and leave only a very limited control.
Może być tak, że TSUE dostrzegł różnicę w umożliwieniu osobom rozwiązywania sporów w sposób, który uznają za odpowiedni, oraz w umożliwieniu samemu państwu udziału w postępowaniu arbitrażowym i związania wydanymi wyrokami „z systemu sądowych środków odwoławczych”. Innymi słowy, państwo członkowskie powinno być związane wyższym standardem przy zapewnianiu środków odwoławczych od decyzji w sprawie odpowiedzialności państwa, w przypadku gdy wymagana jest interpretacja i stosowanie prawa europejskiego.
Arbitraż inwestycyjny wewnątrz UE BIT przeciwko. Arbitraż inwestycyjny poza UE
Pomijając rozróżnienie, nie jest jasne, dlaczego umowy o arbitraż z krajami spoza Unii Europejskiej powinny być traktowane inaczej. Na przykład, trybunał arbitrażowy ustanowiony na mocy BIT między Rumunią a Chinami może potencjalnie być zobowiązany do interpretacji i stosowania prawa UE, a zastosowanie będą miały takie same środki prawne, jak w przypadku wewnątrzunijnych arbitrażów BIT. TSUE nie wyjaśnia, w jaki sposób ten podwójny standard jest uzasadniony.
Tło sprawy Achmea
As summarised by the CJEU’s informacja prasowa, w 1991 Była Czechosłowacja i Holandia zawarły porozumienie w sprawie zachęcania i ochrony inwestycji (KAWAŁEK). Wewnątrzunijny BIT stanowi, że spory między jednym umawiającym się państwem a inwestorem z drugiego umawiającego się państwa muszą być rozstrzygane polubownie lub, domyślnie, przed trybunałem arbitrażowym (tam są 196 BIT obowiązuje obecnie między państwami członkowskimi UE).
W 2004, Słowacja otworzyła rynek ubezpieczeń zdrowotnych dla inwestorów prywatnych. Achmea, przedsiębiorstwo należące do niderlandzkiej grupy ubezpieczeniowej, założył spółkę zależną na Słowacji w celu oferowania tam prywatnych usług ubezpieczenia zdrowotnego. jednak, w 2006 Słowacja częściowo odwróciła liberalizację rynku ubezpieczeń zdrowotnych, i zabronił w szczególności podziału zysków generowanych przez działalność w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych.
W 2008, Achmea wszczęła postępowanie arbitrażowe przeciwko Słowacji na podstawie BIT, na tej podstawie, że zakaz był sprzeczny z umową i spowodował szkodę finansową. W 2012, trybunał arbitrażowy stwierdził, że Słowacja rzeczywiście naruszyła BIT, i nakazał jej wypłacenie odszkodowania za Achmeę w wysokości około 22,1 mln EUR.
Słowacja wniosła następnie do niemieckich sądów pozew o uchylenie wyroku trybunału arbitrażowego. Słowacja uznała, że klauzula arbitrażowa w BIT jest sprzeczna z kilkoma postanowieniami traktatu FUE.
Bundesgerichtshof (Federalny Trybunał Sprawiedliwości, Niemcy), rozprawa w sprawie odwoławczej, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy klauzula arbitrażowa zakwestionowana przez Słowację jest zgodna z traktatem FUE.
Opinia rzecznika generalnego
The CJEU ruled directly against the Opinia rzecznika generalnego Watheleta who concluded that “Artykuły 18, 267 i 344 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie wyklucza zastosowania mechanizmu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem ustanowionego na mocy dwustronnej umowy inwestycyjnej zawartej przed przystąpieniem jednego z umawiających się państw do Unii Europejskiej” (dla. 273).
Rzecznik generalny Wathelet był zdania, że cechy trybunałów arbitrażowych utworzonych zgodnie z BIT są podobne do tych w arbitrażu handlowym. W szczególności, umożliwiają one sądom i trybunałom państw członkowskich zapewnienie zgodności z zasadami prawa UE oraz celu jednolitej interpretacji prawa UE i zgodności z zasadami europejskiego porządku publicznego (najlepszy. 244-245).
Rzecznik generalny Wathelet zwrócił również uwagę, że w międzynarodowym arbitrażu handlowym istnieje również ryzyko, że orzeczenia będą niezgodne z prawem UE, a także z zasadą wzajemnego zaufania. Pomimo tych zagrożeń, TSUE nigdy nie kwestionował jego ważności. Arbitraż w kwestiach dotyczących prawa konkurencji UE między osobami fizycznymi nie jest nieznany. Według Watheleta „Jeżeli zatem międzynarodowy arbitraż między osobami fizycznymi nie podważa podziału uprawnień ustalonego w traktatach UE i FUE i, odpowiednio, autonomia systemu prawnego UE, nawet jeśli państwo jest stroną postępowania arbitrażowego, (203) Myślę, że to samo musi mieć zastosowanie w przypadku międzynarodowego arbitrażu między inwestorami a państwami, tym bardziej, że nieunikniona obecność państwa oznacza większą przejrzystość (204) a istnieje możliwość, że państwo będzie zobowiązane do wypełnienia swoich zobowiązań wynikających z prawa UE w drodze skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom na podstawie artykułów 258 i 259 TFUE” (dla. 259).
Wniosek
Podsumowując, Trybunał Sprawiedliwości niestety nie był zbyt jasny w swoim wyroku w sprawie Achmea, próbując rozróżnić arbitraż handlowy i inwestycyjny i pozostawiając wiele pytań dotyczących wpływu wyroku w sprawie Achmea na Traktat karty energetycznej i bardziej ogólnie otwarte arbitraż inwestycyjny poza UE.