Arbitraż na Węgrzech reguluje Akt LX z 2017 w sprawie arbitrażu (Handlowy), który zastąpił Ustawa nr. LXXI z 1994 w sprawie arbitrażu. Stara ustawa o arbitrażu była zgodna z zasadami określonymi w 1985 Prawo modelowe UNCITRAL i dlatego jednym z głównych powodów przeglądu i odtworzenia ustawy o arbitrażu na Węgrzech była nowelizacja regulaminu Prawo modelowe UNCITRAL w 2006.
Wraz z uchwaleniem ustawy o arbitrażu, ważniejszą rolę otrzymał Stały Trybunał Arbitrażowy działający pod egidą Węgierskiej Izby Handlowej („Sąd Arbitrażu Gospodarczego”), która zarządza sprawami arbitrażu handlowego na Węgrzech (z wyjątkiem spraw podlegających właściwości Sportowego Sądu Arbitrażowego i sądu arbitrażowego prowadzonego przez Węgierską Izbę Rolniczą).
Zakres stosowania ustawy o arbitrażu
Zgodnie z sekcją 1, ustawa arbitrażowa ma zastosowanie do arbitrażu, jeżeli siedziba arbitrażu znajduje się na Węgrzech. Może tak być w przypadku, gdy strony wybiorą Stały Trybunał Arbitrażowy na Węgrzech lub gdy do arbitraż ma siedzibę w kraju. Ustawa o arbitrażu nie rozróżnia zatem arbitrażu krajowego i międzynarodowego; jedynymi sprawami, które są wyłączone z jej zakresu, są spory prawne wynikające z umów konsumenckich (regulowane przez Kodeks postępowania cywilnego) oraz procedury regulowane przez Kodeks ogólnego postępowania administracyjnego (Sekcja 1.3).
Umowa o arbitraż
Sekcja 8 zawiera definicję i zasady umów o arbitraż. Definicja jest zgodna z tekstem 2006 UNCITRAL Model Law i stwierdza, że umowa o arbitraż jest „umowa między stronami o poddaniu pod arbitraż wszystkich lub niektórych określonych sporów powstałych lub mogących powstać między nimi z tytułu określonego stosunku prawnego, czy to umowne, czy pozaumowne.”
Takie umowy arbitrażowe mogą przybierać dwie formy. Mogą być odrębną umową lub częścią umowy.
Najważniejszym warunkiem jest to, że zapis na sąd polubowny zawsze musi mieć formę pisemną, choć ustawa o arbitrażu dopuszcza kilka konkretnych odstępstw od tej zasady. Na podstawie sekcji 8.3-8.5, umowa zawarta za pośrednictwem komunikacji elektronicznej oraz umowa, na którą twierdzi jedna ze stron, a druga strona nie kwestionuje, kwalifikują się również jako umowy na piśmie. Komunikacja elektroniczna bez podpisu elektronicznego, jednak, jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dane w komunikacie są dostępne dla drugiej strony i są „nadaje się do późniejszego odniesienia”.
Skład Zespołu Orzekającego
Przepisy dotyczące składu trybunałów nie zawierają żadnych zaskakujących elementów. Zgodnie z sekcją 11, jak jest to ogólna norma w arbitrażu, liczba arbitrów musi być zawsze liczbą nieparzystą.
Sekcja 12 opisuje powoływanie arbitrów. W arbitrażu na Węgrzech, każdy w wieku powyżej 24, kto nie jest wykluczony z udziału w sprawach publicznych, skazany na karę pozbawienia wolności, umieszczony pod opieką lub zdyskwalifikowany z zawodu, który podlega wyższemu wykształceniu prawniczemu, może pełnić funkcję arbitra.
W przypadkach, w których strony nie mogą uzgodnić jedynego arbitra, lub arbitrzy wyznaczeni przez stronę nie mogą dojść do porozumienia w sprawie innego członka lub członków trybunału, ustawa o arbitrażu daje prawo powołania do stołecznego Sądu Okręgowego w Budapeszcie (Sąd Metropolitalny W węgierskim) lub, w sprawach podlegających jego jurysdykcji, do Sądu Arbitrażu Gospodarczego.
Właściwość Trybunału Arbitrażowego
Zgodnie z sekcją 17 i w oparciu o międzynarodową zasadę kompetencje-kompetencje, trybunał arbitrażowy może orzekać we własnej jurysdykcji. Wszelkie sprzeciwy należy wnieść nie później niż przed złożeniem obrony. W przypadkach, gdy strony nie zgadzają się z orzeczeniem trybunału, mogą zwrócić się do Stołecznego Sądu Okręgowego w Budapeszcie o wydanie orzeczenia w formie postanowienia, do czasu wydania decyzji trybunał może kontynuować postępowanie i wydać orzeczenie.
Orzeczenia Trybunału Arbitrażowego
W arbitrażu na Węgrzech, zgodnie z rozdziałem V ustawy o arbitrażu, trybunały arbitrażowe mogą zastosować środki tymczasowe, a ponadto mogą również wydać postanowienia wstępne nakazujące stronie, aby nie udaremniała celu wnioskowanych środków tymczasowych.
Decyzje trybunału są podejmowane większością głosów członków, w przeciwnym razie rozstrzygnie arbiter przewodniczący (Sekcja 42).
Zgodnie z sekcją 44, wyrok sądu polubownego i postanowienie kończące postępowanie muszą mieć formę pisemną, poda datę i miejsce arbitrażu, i musi być podpisany przez co najmniej większość arbitrów.
Uznawanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych na Węgrzech
Węgry są stroną Konwencji nowojorskiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, który reguluje wykonanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych na Węgrzech.
Arbitraż inwestycyjny na Węgrzech
Chociaż ochrona inwestycji i arbitraż inwestycyjny na Węgrzech nie są regulowane odrębną ustawą, kraj podpisał szereg dwustronnych i wielostronnych traktatów o ochronie inwestycji zagranicznych. Węgry są także sygnatariuszem Konwencji Waszyngtońskiej (ICSID), oraz Traktat Karty Energetycznej.
Węgry do tej pory zaangażowały się łącznie w 17 zgłoszone sprawy dotyczące arbitrażu inwestycyjnego, w tym w sektorach komunikacji i energetyki. Najważniejszymi sprawami przeciwko Węgrom były::
- w sprawie sprzedaży bonów socjalnych: Przełęcz Sodexo v. Węgry (ARB/14/20 – niepubliczny), Edenred v. Węgry (ARB/13/21 – niepubliczny) i UP i CD Trzymając v. Węgry (ARB/13/35);
- dotyczące sektora telekomunikacyjnego: Telenor v. Węgry (ARB/04/15);
- dotyczące sektora energetycznego: Electrabel v. Węgry (ARB / 07/19), AES v. Węgry (ARB/01/4 – rozliczone; i ARB/07/22), EDF przeciwko. Węgry (niepubliczne);
- dotyczące częstotliwości ogólnokrajowych radiofonii,: Emisv. Węgry (ARB/12/2), Antresola akcesyjna v. Węgry (ARB/12/3).