W jego wyroku wydanym na 30 czerwiec 2022 w BTS Holding v. Słowacja walizka, Europejski Trybunał Praw Człowieka („EKPC”) orzekł, że Słowacja naruszyła zasady BTS Holding („BTS”) prawo własności, gdy jego sądy arbitralnie odmówiły wykonania orzeczenia arbitrażowego przeciwko Słowackiemu Funduszowi Własności Narodowej („NPF”).
ETPC podjął tę decyzję, stosując zasadę ochrony prawa własności określoną w art 1 Protokołu do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dn. 20 Marsz 1952 („Protokół nr. 1”), który brzmi następująco:
Każda osoba fizyczna lub prawna ma prawo do spokojnego korzystania ze swojego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojego mienia, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych w ustawie i ogólnych zasadach prawa międzynarodowego.
Postanowienia poprzedzające nie będą:, jednak, w jakikolwiek sposób naruszać prawa państwa do egzekwowania takich praw, jakie uzna za konieczne do kontrolowania użytkowania lub własności zgodnie z interesem ogólnym lub do zabezpieczenia płatności podatków lub innych składek lub kar.
tło
Pierwotny spór
Pierwotny spór powstał w wyniku unieważnienia umowy kupna akcji („SPA”) zawarta w 2006 pomiędzy BTS a NPF w celu nabycia przez BTS większościowego pakietu udziałów w porcie lotniczym w Bratysławie. Po wpłacie przez BTS pierwszej transzy ceny zakupu, NPF odstąpił od umowy SPA na tej podstawie, że Urząd Antymonopolowy nie zatwierdził transakcji w terminie określonym w Umowie. Po unieważnieniu, NPF zwrócił BTS kwotę pierwszej transzy ceny zakupu (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 6-9).
W 2008, ugoda została zawarta przez BTS, NPF, i jednym z ministerstw, na mocy których zostało to uzgodnione, między innymi, że odstąpienie od SPA było ważne i skuteczne z dniem 21 wrzesień 2006, że zobowiązania stron zostały rozwiązane, oraz że nie było żadnych zaległych roszczeń odszkodowawczych. Ugoda wyraźnie wyłączyła ze swojego zakresu wszelkie sprawy związane ze zwrotem ceny zakupu, jak również do odpowiednich zainteresowań (BTS Holding v. Słowacja, dla. 10).
W 2009, NPF dokonał kolejnej wpłaty na rzecz BTS z przeznaczeniem na pokrycie odsetek z pierwszej transzy, naliczony za okres pomiędzy unieważnieniem SPA a efektywną spłatą pierwszej transzy.
jednak, między stronami powstał spór o charakter spłat dokonywanych przez NPF. Jak stwierdzono w wyroku, „Istotą sporu było to, czy kwoty wpłacone przez OEJ stanowiły, pierwszy, wpłata na poczet spłaty kapitału pierwszej transzy oraz, następnie, spłata narosłych odsetek, Albo na odwrót” (BTS Holding v. Słowacja, dla. 14).
BTS wszczęła arbitraż ICC przeciwko NPF w 2010 na podstawie zapisu na sąd polubowny zawartego w SPA.
Arbitraż
Trybunał arbitrażowy, utworzona na podstawie Regulaminu Arbitrażowego ICC, wydał wyrok arbitrażowy w dniu 8 czerwiec 2012 zgodnie z którym NPF miał płacić BTS”(ja) kwota główna 1,894,597.52 euro (EUR), i (ii) Interes 14.25% rocznie na EUR 1,853,584.45 za okres od 13 Marsz 2009 do czasu pełnej wypłaty nagrody” (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 15-17).
Refusal by Slovak Courts to Enforce Arbitral Award
W lutym 2013, BTS złożyła wniosek o wykonanie orzeczenia ICC na Słowacji. W 2014, Sąd Okręgowy Bratysława II rozpoczął postępowanie egzekucyjne, upoważniając komornika sądowego do wykonania orzeczenia arbitrażowego.
jednak, NPF sprzeciwił się argumentom egzekucyjnym, między innymi, że (BTS Holding v. Słowacja, dla. 21):
- nie było umowy o arbitraż, ponieważ, prawdopodobnie, ugoda nie zawierająca zapisu na sąd polubowny zastąpiła SPA; i
- wykonanie wyroku arbitrażowego byłoby sprzeczne ze słowackim porządkiem publicznym.
w sierpniu 2014, Sąd Okręgowy Bratysława II uwzględnił sprzeciw. W marcu 2015, Sąd Okręgowy w Bratysławie utrzymał w mocy orzeczenie Sądu Okręgowego Bratysława II i, w październiku 2015, umorzyła postępowanie egzekucyjne (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 23 i 29).
w sierpniu 2015, BTS wniosła skargę na ww. orzeczenia do Sądu Konstytucyjnego Słowacji, argumentując, że zostało naruszone jej prawo do rzetelnego procesu sądowego i ochrony mienia. W listopadzie 2018, Sąd Konstytucyjny uznał skargę za niedopuszczalną (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 31-36).
BTS w lipcu wszczęło postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka 2017.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Roszczenie o wyegzekwowanie niekwestionowanego orzeczenia arbitrażowego dotyczy „posiadania” zgodnie z artykułem 1 Protokołu nr. 1
Pierwsze zakwestionowanie przez Słowację skargi BTS dotyczącej jurysdykcji ETPC charakter sprawy. Argumentował, że orzeczenie, które zostało uznane za niewykonalne przez sądy słowackie, nie może stanowić „własności” w rozumieniu art. 1 Protokołu nr. 1 (BTS Holding v. Słowacja, dla. 47).
ETPC nie zgodził się z tym rozumowaniem. Po raz pierwszy stwierdził, że „„roszczenie” może stanowić „posiadanie” w rozumieniu art 1 Protokołu nr. 1 jeżeli jest wystarczająco ustalone, aby było wykonalne, na przykład na mocy wyroku arbitrażowego” (BTS Holding v. Słowacja, dla. 49).
Następnie orzekł, że tak było w przypadku roszczenia BTS jako:
- nagroda ICC była za wypłatę kwoty pieniężnej na rzecz BTS;
- wyrok MTK nie został zaskarżony przez NPF przed sądami siedziby arbitrażu, to znaczy, Francja;
- nagroda MCK stała się ostateczna i wiążąca; i
- uznany przez sądy słowackie, w prawie słowackim nie było wymogu odrębnego orzeczenia o uznaniu wyroku arbitrażowego ICC za „uznanie prawne na Słowacji było dorozumiane przy mianowaniu komornika sądowego do egzekucji” (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 50-52).
Odmowa wykonania orzeczenia arbitrażowego przez sąd słowacki była arbitralna i nieuzasadniona
Ponieważ roszczenie BTS stanowiło „posiadanie”, ETPC stwierdził, że „jego nieegzekwowanie stanowiło ingerencję w niego.ETPCz ponadto zauważył, że, aby taka ingerencja była zgodna z art 1 Protokołu nr. 1, to musi być "legalny, z [ETPC] uprawnienie do kontroli zgodności z prawem krajowym ograniczone do przypadków ewidentnie błędnego stosowania kwestionowanych przepisów prawnych lub dochodzenia do arbitralnych wniosków” (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 64-65).
W niniejszej sprawie, ETPC orzekł, że odmowa słowackich sądów wykonania wyroku MTK była nieuzasadniona na podstawie art 1 Protokołu nr. 1, między innymi, z następujących powodów:
- Ugoda nie zastąpiła SPA
ETPC zauważył, że, zgodnie z prawem słowackim, i jak uznały sądy słowackie, odstąpienie od umowy nie ma wpływu na ważność zawartej w niej klauzuli arbitrażowej. W związku z tym, uznał orzeczenie Sądu Okręgowego Bratysława II, że ugoda zastąpiła SPA i, a zatem, że nie było zgody na arbitraż, chociaż ta konkretna kwestia nigdy nie została podniesiona przez NPF podczas arbitrażu, być arbitralnym (BTS Holding v. Słowacja, dla. 67).
- Słowacja nie ustaliła, że odmowa wykonania orzeczenia arbitrażowego była proporcjonalna do rzekomego interesu ogólnego
Słowacja zgłosiła również sprzeciw dotyczący porządku publicznego, twierdząc, że trybunał arbitrażowy zasądził kwoty pieniężne, które dotyczyły reguł konkurencji, biorąc pod uwagę implikacje Słowackiego Urzędu Antymonopolowego.
ETPC nie zastosował się do rozumowania Słowacji i orzekł, że nic nie wskazuje na to, że „planowana transakcja [który podkreślił nagrodę MCK] był sprzeczny z zasadami konkurencji. co więcej, i niezależnie od tego, transakcja została skutecznie unieważniona, płatność, która ma być dokonana na podstawie orzeczenia dotyczyła roszczeń związanych z tym unieważnieniem, i nie było żadnej sugestii, że zaspokojenie tych roszczeń wpłynęłoby w jakikolwiek sposób na konkurencję” (BTS Holding v. Słowacja, dla. 70).
Wreszcie, ETPC uznał, że, nawet jeśli niewykonanie wyroku MTK miało służyć interesowi ogólnemu, Słowacja nie wykazała, że brak egzekucji był proporcjonalny do żądanego interesu. Zauważył, że „Rząd nie przedstawił żadnych argumentów w tym aspekcie sprawy i że, skupiając się na elementach, które rzekomo uniemożliwiały egzekucję ze względu na porządek publiczny lub formalności proceduralne, sądy krajowe nie wzięły pod uwagę wymogów ochrony podstawowych praw skarżącej spółki oraz potrzeby znalezienia odpowiedniej równowagi między nimi a ogólnym interesem praw wspólnotowych” (BTS Holding v. Słowacja, dla. 71).
Odszkodowanie
ETPC po raz pierwszy potwierdził, że naruszenie Protokołu nr. 1 nakłada na państwo obowiązek prawny „położyć kres naruszeniu i zadośćuczynić za jego skutki w taki sposób, aby przywrócić w miarę możliwości sytuację sprzed naruszenia” (BTS Holding v. Słowacja, dla. 84).
Następnie stwierdził, że prawo BTS do odszkodowania dotyczyło wartości nagrody ICC jako „zasadniczo odpowiada temu, co wnioskodawca stwierdziłaby na poziomie krajowym, jeżeli uniemożliwia to fakt, że postępowanie egzekucyjne zostało zakończone." Jednak, zastrzegła wyliczenie kwoty dla kolejnych etapów postępowania, zwracając uwagę na „możliwość zawarcia porozumienia pomiędzy pozwanym państwem a wnioskodawcą”” (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 85-87).
Koszty
BTS zażądała kilku kosztów poniesionych w trakcie postępowania przed ETPCz – EUR 33,257.79 na koszty prawne i tłumaczenia na poziomie krajowym i EUR 287,316.79 za opłaty prawne (BTS Holding v. Słowacja, dla. 89).
Słowacja sprzeciwiła się, twierdząc, że koszty te miały charakter spekulacyjny i nie było dowodów na to, że kwoty te zostały skutecznie zapłacone (BTS Holding v. Słowacja, dla. 90).
Orzekając w sprawie roszczenia BTS, ETPC zastosował dwa warunki – czy koszty”zostały faktycznie i koniecznie poniesione” i czy były”rozsądne co do kwantu” – i przydzielił sumę tylko euro 30,000 do BTS (BTS Holding v. Słowacja, najlepszy. 91-92).
* * *
Orzeczenie ETPCz stanowi pożądany wkład w system wykonywania orzeczeń arbitrażowych przez sądy państw członkowskich, zwłaszcza gdy takie wykonanie jest arbitralnie odmawiane. Postępowanie za pośrednictwem ETPC może stanowić kolejny środek zaradczy dla poszkodowanego w dochodzeniu swoich praw.