Międzynarodowy arbitraż w Republice Południowej Afryki odnotował gwałtowny wzrost w ostatnich latach, zwłaszcza po wprowadzeniu Międzynarodowa ustawa arbitrażowa (IAA) w 2017, uczynienie Republiki Południowej Afryki prawdziwym „regionalne centrum arbitrażowe, które odniosło znaczny sukces.”[1]
Historycznie, arbitraż w Republice Południowej Afryki był regulowany przez Ustawa o arbitrażu 42 z 1965, która zajmowała się przede wszystkim arbitrażem krajowym. Potrzeba nowoczesnych i kompleksowych ram obsługujących międzynarodowy arbitraż handlowy doprowadziła do uchwalenia IAA. IAA obejmuje Prawo modelowe UNCITRAL[2] i Konwencja nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, nadając skuteczność wynikającym z niej zobowiązaniom Republiki Południowej Afryki.[3]
Odpowiednio, Republika Południowej Afryki ma obecnie nowoczesne i korzystne ramy prawne zachęcające do arbitrażu jako procesu w regionie. IAA, w rzeczywistości, posiada istotne cechy, które sprawiają, że Republika Południowej Afryki jest jurysdykcją przyjazną arbitrażowi.[4]
Instytucje arbitrażowe w Republice Południowej Afryki
Powstało szereg instytucji arbitrażowych zarządzających postępowaniami arbitrażowymi w Republice Południowej Afryki. ten Fundacja Arbitrażowa Afryki Południowej (AFSA), w tym Fundacja Arbitrażowa South Africa International (Międzynarodowy AFSA), zarządza wszystkimi rodzajami rozstrzygania sporów, w szczególności arbitraż. AFSA zarządza wieloma lokalnymi sporami biznesowymi i od tego czasu zajmuje się szeroką gamą międzynarodowych sporów arbitrażowych 2017. Jej główna siedziba znajduje się w Sandton, Johannesburg, ale ma także biura regionalne w Pretorii, Kapsztad i Durban.[5]
ten Wspólne Centrum Arbitrażowe Chiny-Afryka (CAJAC w Johannesburgu) jest spółką zależną AFSA. CAJAC powstał w odpowiedzi na rosnący handel pomiędzy Chinami a Afryką. CAJAC oferuje stronom sporu zasady międzynarodowe, dostosowane do potrzeb sporów chińsko-afrykańskich.[6]
Arbitrażowość
Zgodnie z sekcją 7 IAA, Strony mają swobodę odwoływania się do arbitrażu w przypadku każdego międzynarodowego sporu handlowego, który dotyczy kwestii, którą strony mają prawo rozstrzygnąć w drodze arbitrażu.[7]
Międzynarodowy arbitraż w Republice Południowej Afryki jest, jednak, wyłączone, jeśli spór nie podlega rozstrzygnięciu w drodze arbitrażu zgodnie z jakimkolwiek prawem Republiki lub jeśli umowa o arbitraż jest sprzeczna z porządkiem publicznym Republiki Południowej Afryki.[8]
Wymogi formalne dotyczące arbitrażu
Umowa o arbitraż musi być spisana i zazwyczaj podpisana przez strony.[9] Wysoki Trybunał Republiki Południowej Afryki potwierdził, że umowa pozostaje ważna i wiążąca, nawet jeśli nie zostanie podpisana lub jeśli zostanie podpisana tylko przez jedną stronę, pod warunkiem że "strony celowo zamierzały spisać swoje porozumienie na piśmie i wykazały, że sporządzony w ten sposób dokument stanowi umowę między nimi.”[10]
Rozdzielność
Do zasad rządzących arbitrażem międzynarodowym w Republice Południowej Afryki należy zasada rozdzielności umowy o arbitraż, co oznacza, że klauzula arbitrażowa umieszczona w umowie będzie traktowana jako niezależna umowa, na którą nie będzie miała wpływu nieważność umowy głównej.[11]
Kompetencje kompetencyjne
Ta powszechnie uznawana zasada jest również wyraźnie ustalona w kontekście arbitrażu międzynarodowego w Republice Południowej Afryki. Wynika to z art 16(1) prawa modelowego UNCITRAL, ponieważ IAA sama milczy na temat właściwości sądu arbitrażowego. Zasada ta przyznaje trybunałowi arbitrażowemu władzę orzekania w zakresie własnej jurysdykcji oraz rozstrzygania wszelkich zastrzeżeń co do jej właściwości.[12] Zasada ta została zastosowana przez sądy Republiki Południowej Afryki.[13]
Siedziba Arbitrażu
Strony mają swobodę wyznaczenia siedziby arbitrażu. Gdzie im się to nie udało, trybunał arbitrażowy może sam określić taką siedzibę”mając na uwadze okoliczności sprawy, w tym wygoda stron„w trybie przewidzianym w art 20(1) Ustawy Modelowej UNCITRAL, do której sekcji 15 IAA odnosi się.[14]
Skład Zespołu Orzekającego
Strony mogą swobodnie określać liczbę arbitrów. Jeżeli strony tego nie uczyniły, wyznacza się jednego arbitra zgodnie z art 10 prawa modelowego UNCITRAL.[15] Strony mają także swobodę w określeniu trybu powołania arbitra lub arbitrów. Brak zgody na taką procedurę, sądy lokalne są władne orzekać w tej sprawie i wyznaczać arbitrów.[16]
Poufność postępowania
Międzynarodowe postępowania arbitrażowe w Republice Południowej Afryki są, zasadniczo, poufne, chyba że stroną postępowania jest organ publiczny lub jeżeli ujawnienie wyroku i wszystkich dokumentów związanych z postępowaniem jest „wymagane ze względu na obowiązek prawny lub w celu ochrony lub egzekwowania prawa.”[17]
Wyzwanie nagrody
Wyzwanie międzynarodowych nagród w Republice Południowej Afryki jest możliwe zgodnie z art 34 Ustawy Modelowej UNCITRAL w sprawach proceduralnych (mianowicie, brak ważnej umowy o arbitraż, skład sądu niezgodny z umową stron, niepodlegający arbitrażowi przedmiot sporu, itp.) lub ze względów porządku publicznego (brak należytego procesu, nagroda jest dotknięta oszustwem lub korupcją).[18]
Odmowa uznania lub wykonania
IAA stanowi, że zagraniczne orzeczenia arbitrażowe muszą być uznawane i wykonywane w Republice Południowej Afryki, zgodnie z wymogami Konwencji Nowojorskiej.[19] Uznania lub wykonania można odmówić wyłącznie na tych samych podstawach, które umożliwiają zakwestionowanie orzeczenia zgodnie z art 18 IAA.[20] Dodatkowo, jednak, można odmówić uznania lub wykonania orzeczenia także wówczas, gdy nie jest jeszcze prawomocne dla stron, albo jeżeli zostało ono uchylone lub zawieszone w siedzibie arbitrażu.[21]
* * *
Republika Południowej Afryki jest niewątpliwie jurysdykcją pro-arbitrażową, ponieważ sądy konsekwentnie opowiadają się za autonomią postępowania arbitrażowego zgodnie z najlepszymi międzynarodowymi praktykami. Niedawny przykład jest taki Lukoil Marine Lubricants DMCC przeciwko Natal Energy Resources and Commodities (Pty) Sp. z o.o, w przypadku gdy Wydział Kwazulu-Natal Sądu Najwyższego zawiesił wniosek do sądów rejonowych o zwrot towaru i zwrot kwot, do czasu zakończenia postępowania arbitrażowego w Londynie zgodnie z ustaleniami stron.[22]
[1] P.. Burger, Perspektywy rozstrzygania sporów z Republiki Południowej Afryki (15 czerwiec 2023), https://www.ciarb.org/resources/features/perspectives-on-dispute-Resolution-from-south-africa/ (ostatni dostęp 28 luty 2024).
[2] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 6 i Harmonogram 1.
[3] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 16(1) i Harmonogram 3.
[4] S.. McKenziego i in., Arbitraż w Republice Południowej Afryki (2019), https://www.webberwentzel.com/Documents/arbitration-in-south-Africa.pdf (ostatni dostęp 28 luty 2024).
[5] Strona internetowa Fundacji Arbitrażowej Afryki Południowej, Dom, https://arbitraż.co.za/ (ostatni dostęp: 28 luty 2024).
[6] Strona internetowa Fundacji Arbitrażowej Afryki Południowej, Dom, https://arbitraż.co.za/ (ostatni dostęp 28 luty 2024).
[7] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 7.
[8] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 7.
[9] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 7(2).
[10] Morlite Industries CC i Another przeciwko Michaelowi Van Der Nest NO i innym (8160/07) [2009] ZAGPJHC 91 cytując Fassler i inni przeciwko Stallion Group of Companies (Pty) Sp. z o.o [1992] (3) DO 825 (W.).
[11] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 16(1).
[12] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 16(1).
[13] Zhongji Development Construction Engineering Company Ltd przeciwko Kamoto Copper Company SARL (421/13) [2014] ZASCA 160, dla. 31, cytując Fili Shipping Co Ltd przeciwko Premium Nafta Products i innym [2007] UKHL 40 i ust. 58.
[14] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 15 i Harmonogram 1, Artykuł 20(1).
[15] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 10.
[16] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 11(3).
[17] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 11.
[18] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Harmonogram 1, Artykuł 34.
[19] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 16(1).
[20] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 18.
[21] 2017 Międzynarodowa ustawa arbitrażowa, Sekcja 18(1)(b)(iv).
[22] Lukoil Marine Lubricants DMCC przeciwko Natal Energy Resources and Commodities (Pty) Sp. z o.o (12583/21P.) [2023] ZAKZPHC 31 cytując Usługi handlowe Tee Que (Pty) Ltd przeciwko Oracle Corporation Republika Południowej Afryki (Pty) z o.o. i inna (065/2021) [2022] ZASCA 68 który to stwierdził: „Ustawa Modelowa odzwierciedla międzynarodowe podejście do międzynarodowych umów o arbitraż handlowy, które, chyba że umowa o arbitraż jest nieważna, nieoperacyjny lub niemożliwy do wykonania, sądy zobowiązane są zawiesić postępowanie procesowe do czasu skierowania sprawy do arbitrażu.”