Międzynarodowy arbitraż handlowy jest popularną metodą rozwiązywania międzynarodowych sporów handlowych w Serbii i preferowaną alternatywą dla sądów państwowych, gdzie postępowanie jest powolne i może zająć lata do wydania ostatecznego wyroku.

System arbitrażowy w Serbii został wzmocniony, gdy, w 2006, rząd Serbii uchwalił nowy Serbska ustawa arbitrażowa, nowoczesne prawo przyjęte w ramach szerszej reformy w celu uczynienia Serbii bardziej przyjazną dla biznesu lokalizacją dla zagranicznych firm.

Ustawa o arbitrażu gromadzi przepisy zawarte wcześniej w ustawie o postępowaniu cywilnym oraz w serbskiej ustawie o konflikcie przepisów i opiera się w dużej mierze na Prawo modelowe UNCITRAL (1985).

Przedmiot

Serbska ustawa arbitrażowa reguluje wszystkie arbitraży z siedzibą w Serbii, w tym zarówno krajowe (arbitraż wewnętrzny) i spory z obcym elementem (arbitraż międzynarodowy). Zgodnie z art 3 ustawy o arbitrażu, arbitraż uznaje się za międzynarodowy, jeżeli, alternatywnie:

1) w momencie zawierania umowy o arbitraż strony mają swoje główne biura w różnych krajach;

2) poza krajem, w którym strony mają swoje główne biura, znajduje się miejsce: za) arbitrażu, jeżeli tak określono w umowie dotyczącej arbitrażu lub na jej podstawie, lub b) gdzie ma zostać wykonana znaczna część zobowiązań wynikających ze współpracy biznesowej lub miejsce, z którym przedmiot sporu był najściślej związany; lub

3) strony wyraźnie zgodziły się, że przedmiot umowy arbitrażowej jest powiązany z kilkoma krajami. Jeśli jedna ze stron nie ma siedziby głównej, zainteresowane strony biorą pod uwagę ich regularne miejsce zamieszkania.[1]

Instytucje arbitrażowe

Istnieją dwie główne stałe instytucje arbitrażowe w Serbii, które są Sąd Arbitrażowy ds. Handlu Zagranicznego utworzony jako część Serbskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w 1947 i niedawno ustanowiony Belgrad Arbitration Center o którym mamy wcześniej zgłoszony.

Umowa o arbitraż

Aby umowa arbitrażowa była ważna i wykonalna na mocy prawa serbskiego, musi odnosić się do arbitrażowego sporu, który jest zdefiniowany jako spór dotyczący praw, które strony mogą swobodnie rozporządzać, i które nie podlegają wyłącznej jurysdykcji sądów państwowych.[2] co więcej, umowa arbitrażowa musi mieć formę pisemną[3] i zawarte przez strony, które posiadają niezbędną zdolność do zawierania tego rodzaju umów, i strona nie może tego dokonać pod przymusem, oszustwo lub błąd.[4]

do vs. Arbitraż instytucjonalny w Serbii

Strony mogą swobodnie wybierać między instytucjami lub instytucjami do arbitraż, i chociaż nie ma dokładnych danych, w obu najczęściej stosowanych przepisach wydają się być UNCITRAL Arbitration Rules.

Wybór prawa

Dotyczące wyboru prawa, strony mogą wybrać dowolne prawo regulujące ich umowę. Brak porozumienia stron, trybunał może zastosować takie prawo lub przepisy, o których mowa w odpowiednich przepisach kolizyjnych i zawsze będzie uwzględniał warunki stron’ umowa i zwyczaje.[5]

Uznawanie i wykonywanie orzeczeń arbitrażowych w Serbii

Serbia była stroną Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych (ten “Konwencja nowojorska”) od 1981, jego główne zastrzeżenia to brak mocy wstecznej i wzajemność.

Aby orzeczenie było wykonalne w Serbii, musi spełniać następujące wymogi formalne: (1) być wydane na piśmie; (2) podpisane przez wszystkich arbitrów; (3) podać datę i miejsce wydania; i (4) mieć wstęp, sentencja oraz decyzja w sprawie kosztów i uzasadnienia (chyba że jest to nagroda za zgodą).

Podstawy odmowy uznania i wykonania są takie same, jak podane w art. V konwencji nowojorskiej.[6] Zgodnie z art 66 ustawy o arbitrażu, nagrodę można uchylić, jeżeli zostanie to udowodnione:

• umowa arbitrażowa jest nieważna na mocy prawa określonego w umowie stron lub prawa serbskiego;
• strona, przeciwko której wydano orzeczenie, nie została odpowiednio powiadomiona o wyznaczeniu arbitra lub o postępowaniu arbitrażowym, lub w inny sposób nie był w stanie przedstawić swojej sprawy;
• orzeczenie dotyczy sporu nieobjętego umową arbitrażową lub zawiera decyzje w sprawach poza zakresem tej umowy (mimo że, jeżeli okaże się, że część wyroku wykraczającą poza zakres umowy o arbitraż można oddzielić od pozostałej części wyroku, tylko poprzednia część nagrody zostanie odłożona na bok);
• skład trybunału arbitrażowego lub przebieg postępowania arbitrażowego były niezgodne z umową arbitrażową lub regulaminem instytucji arbitrażowej, której powierzono zarządzanie arbitrażem, lub jeżeli taka umowa była sprzeczna z obowiązkowym przepisem serbskiej ustawy o arbitrażu;
• nie zawarto porozumienia w sprawie składu trybunału arbitrażowego, skład trybunału arbitrażowego lub przebieg postępowania arbitrażowego był niezgodny z przepisami serbskiej ustawy o arbitrażu;
• wyrok opierał się na fałszywym zeznaniu świadka lub biegłego lub sfałszowanym dokumencie, lub orzeczenie wynika z przestępstwa arbitra lub strony, jeżeli podstawy te zostaną udowodnione prawomocnym wyrokiem;
• przedmiot sporu nie kwalifikuje się do rozstrzygnięcia na drodze arbitrażu na mocy prawa serbskiego; lub
• nagroda jest sprzeczna z serbskim porządkiem publicznym.

Powyższe podstawy uchylenia wyroku pozwalają na ograniczoną kontrolę wyroku przez krajowy sąd serbski, z wyłączeniem kontroli decyzji merytorycznej.

Wyrok arbitrażowy jest ostateczny i wiążący dla stron, ponieważ serbska ustawa arbitrażowa nie przewiduje mechanizmu odwoławczego.

• Nina A.. Jankovic, Aceris Law SARL

[1] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 3

[2] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 5

[3] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 12

[4] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 10.3

[5] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 50

[6] Serbska ustawa arbitrażowa, (Dziennik Urzędowy Republiki Serbii N.. 46/06) Artykuł 66